Κάποιοι βλέπουν το παρακάτω κηδειόσημο, το οποίο έχει γίνει «viral» τις τελευταίες ώρες στα social media και γελούν. Το μάτι πέφτει επάνω στη ροζ οβάλ επισήμανση, το μυαλό πάει αυθόρμητα στην υπερβολή, στο ανέκδοτο, στο «τι άλλο θα δούμε».
Αν όμως αφήσουμε για λίγο στην άκρη την ειρωνεία, αρχίζει να ξεδιπλώνεται μπροστά μας κάτι πολύ πιο βαθύ: Εδώ έχουμε μια φανέρωση της κοινωνικής και ψυχικής πραγματικότητας του ανθρώπου της εποχής μας. Μια γραμμή με ονόματα σκύλων, τυπωμένη δίπλα στην κόρη, στον σύζυγο, στ' αδέλφια, γίνεται αφορμή να δούμε πώς αλλάζει η έννοια της οικογένειας, της σχέσης, του πένθους, τελικά της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης.
Σε μια κοινωνία όπου η μοναξιά των ηλικιωμένων γιγαντώνεται, όπου τα παιδιά συχνά ζουν μακριά, όπου οι γάμοι λυγίζουν και τα δίκτυα συγγένειας εξασθενούν, τα κατοικίδια μπαίνουν σιγά σιγά στη θέση των σταθερών συντρόφων της καθημερινότητας. Ο σκύλος δεν είναι πια μόνο «ζώο» ή «κατοικίδιο», είναι «οικείος». Μπαίνει στο πρόγραμμα της μέρας, στην οικογενειακή φωτογραφία και τελικά στο κηδειόσημο. Αυτό που βλέπουμε τυπωμένο είναι η θεσμοποίηση μιας βαθιά ανθρώπινης ανάγκης: Όταν δεν βρίσκουμε ανθρώπους να σταθούν δίπλα μας, επενδύουμε την καρδιά μας σε πλάσματα που μπορούν να προσφέρουν παρουσία χωρίς προϋποθέσεις, αγάπη χωρίς κριτική, συντροφικότητα χωρίς τραύμα.
Κι όσοι ζούμε στις «μετανεωτερικές» πόλεις, αυτό το βιώνουμε, γι' αυτό και το αναγνωρίζουμε εύκολα. Όσο αποδυναμώνονται οι παραδοσιακοί δεσμοί, τόσο ενισχύεται η ανάγκη να δημιουργούμε νέες μορφές μικρο-κοινότητας: Ο άνθρωπος με τα ζώα του, ο άνθρωπος με τις οθόνες του, ο άνθρωπος με τις διαδικτυακές του κοινότητες. Το κηδειόσημο, καταγράφει σιωπηλά τη μετατόπιση της οικογένειας από βιολογικό σχήμα σε συναισθηματική κατασκευή. Μέσα σ' αυτή τη νέα πραγματικότητα, τα ζώα χωρούν άνετα. Γιατί προβάλλουμε πάνω τους την παιδική μας ανάγκη για αποδοχή χωρίς όρους. Ο σκύλος δεν προδίδει, δεν απορρίπτει, δεν κρίνει. Είν' εκεί. Και πολλές φορές γίνεται ο μόνος σταθερός συνοδοιπόρος.
Πρόσφατα, στην ενορία, συνάντησα μια τέτοια περίπτωση.