Δεν είναι «εκδήλωση», «φεστιβάλ», «δρώμενο». Είναι μια ρήξη με τον κόσμο που έχει μάθει να καταναλώνει ακόμη και το ιερό, να το πουλά και να το αγοράζει όπως πουλά και αγοράζει τον χρόνο, τον έρωτα, την ίδια τη ζωή.
Η πανήγυρις είναι λέξη αρχαία: σήμαινε κάποτε τη σύναξη όλου του λαού. Η Εκκλησία παρέλαβε αυτή τη λέξη και την μετέστρεψε – την εξαγίασε. Την έκανε λειτουργική έξοδο από τον χρόνο, ένα άνοιγμα προς την αιωνιότητα. Δεν είναι κοινωνική εκδήλωση· είναι πρόβα της Ανάστασης. Εκεί, ο Άγιος είναι παρών, όχι ως ανάμνηση, αλλά ως ζώσα υπόσχεση: ότι ο θάνατος δεν είναι το τέλος.
Στην πανηγυρική Λειτουργία ο χρόνος σπάει: «Ἐν πανηγύρει τῇ σῇ, Χριστέ, χαίρει ἡ κτίσις πάσα». Ολόκληρη η κτίση, ακόμη και αυτή που δεν μιλά, συμμετέχει. Η Εκκλησία, έστω για μια μέρα, γίνεται κοινότητα αγνώστων που δεν είναι πια ξένοι: όλοι κοινωνούν από το ίδιο Ποτήριο, πλούσιοι και φτωχοί, ισχυροί και ασθενείς, ζώντες και νεκροί. Αυτή είναι η ουσία της πανήγυρης: η κοινότητα που δεν βασίζεται σε συμφέρον, αλλά σε χάρη.
Κι όμως, πόσο εύκολα υποχωρήσαμε.
Μετατρέψαμε τη χαρά σε θέαμα, τη λειτουργική έκσταση σε τουριστική ατραξιόν. Εκεί όπου έπρεπε να υπάρχει σιγή και δέος, σηκώνονται πάγκοι, εκεί όπου έπρεπε να κυριαρχεί η προσευχή, εισβάλλει το κιτς, εκεί όπου η Εκκλησία καλεί σε μετάνοια, εμείς οργανώνουμε συνεστιάσεις με χορηγούς. Αυτό δεν είναι πανήγυρις φίλες και φίλοι, είναι εμποροπανήγυρις.
Η ιερά πανήγυρις δεν έχει καμία σχέση με το εμπόριο. Είναι αντί-εμπόριο. Στην ουσία της είναι μια αντίσταση απέναντι στην κοινωνία που μετράει τον άνθρωπο με όρους αποδοτικότητας. Στην πανήγυρη, το σώμα δεν είναι εργαλείο παραγωγής, είναι φορέας προσευχής. Ο άλλος δεν είναι ανταγωνιστής, είναι αδελφός. Το «εγώ» υποχωρεί για να γεννηθεί το εμείς.
Αυτή είναι η κοινωνιολογική δύναμη της πανήγυρης:
να παίρνει έναν κατακερματισμένο κόσμο και να τον ενώνει για λίγο· να θυμίζει ότι υπάρχει σχέση πέρα από την αγορά, πέρα από το χρήμα, πέρα από την κατανάλωση, να αναγγέλλει μια χαρά που δεν αγοράζεται, αλλά δωρίζεται: τη χαρά της Βασιλείας του Θεού.
Όποιος κρατά την πανήγυρη καθαρή από το εμπόριο, όποιος επιμένει να είναι λειτουργία και όχι «εκδήλωση», αντιστέκεται σε έναν κόσμο που έχει κάνει ακόμη και τη θρησκεία προϊόν. Όποιος την εμπορευματοποιεί, προδίδει: προδίδει τον Άγιο που εορτάζεται, προδίδει την κοινότητα, προδίδει την ίδια τη Βασιλεία που «οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου».
Η πρόσκληση είναι σαφής:
Να επιστρέψουμε στην αυθεντική Ἱερά Πανήγυριν – να αφήσουμε τη βουή της αγοράς και να εισέλθουμε στη σιγή του μυστηρίου. Να πάψουμε να κάνουμε το ιερό προϊόν και να το ξαναβρούμε ως σώμα κοινωνίας. Να ξαναβρούμε την Εκκλησία ως αντίπαλο σύμπαν σε έναν κόσμο που καταναλώνει τα πάντα.
Γιατί, τελικά, η Ἱερά Πανήγυρις δεν είναι για να «περάσουμε καλά». Είναι για να περάσουμε αλλιώς: από τον θάνατο στη ζωή, από την ιδιοτέλεια στην κοινωνία, από το πρόσκαιρο στο αιώνιο.
Και αυτό είναι το μόνο αληθινά επαναστατικό γεγονός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου