Πρόκειται περί τῶν κατά παράδοσιν κτιτόρων τῆς ἱστορικῆς Μονῆς Βαλαάμ στή λίμνη Λαντόγκα, ἑνός προκεχωρημένου Ρωσικοῦ φυλακίου ἐθνικῆς καί θρησκευτικῆς σημασίας.
Σύμφωνα μέ τήν ἐπικρατέστερη ἐπιγραφή (ἡ ὁποία βασίζεται στόν Βίο τοῦ ὁσ. Ἀβρααμίου τοῦ Ροστώφ, κατά τόν ὁποῖο ὁ Ὅσιος ἔζησε στό Βαλαάμ ἕνα διάστημα κατά τόν 10ο αἰ.), ἡ Μονή ἱδρύθηκε τόν 10ο αἰ. ἀπό τόν ὅσ. Σέργιο καί διοργανώθηκε ἀπό τόν ὅσ. Γερμανό.
Σχετικά μέ τήν καταγωγή τῶν Ὁσίων ἐπικρατοῦν δύο ἐκδοχές. Σύμφωνα μέ τήν πρώτη ὁ ὅσ. Σέργιος ἦταν Δυτικός ἱεραπόστολος καί ὁ ὅσ. Γερμανός τοπικός παγανιστής Ἱερέας, τόν ὁποῖο ἐκχριστιάνισε ὁ πρῶτος καί κατά τό Ἅγιο Βάπτισμα ὀνομάσθηκε Κουάρτος. Σύμφωνα μέ τήν δεύτερη καί ἐπικρατέστερη ἐκδοχή οἱ Ὅσιοι ἦσαν Ἕλληνες ἱεραπόστολοι, οἱ ὁποῖοι ἔφθασαν στή Λαντόγκα ἀπό τό Κίεβο, ἀκολουθῶντας τήν πορεία τοῦ ἁγ. Ἀποστόλου Ἀνδρέου στή χώρα τῶν Σκυθῶν.
Σημειώνεται πώς στή Ρωσική Ἐκκλησία ἐπικρατεῖ ἡ παράδοση, ὅτι μετά τό Βυζάντιο ὁ ἀπ. Ἀνδρέας ἔφθασε στό Δνείπερο καί εὐλόγησε τόν τόπο ὅπου ἀργότερα ἱδρύθηκε τό Κίεβο. Ἀπό ἐκεῖ μέσῳ τῶν ποτάμιων ὁδῶν πῆγε στό Νόβγκοροντ καί στή Λαντόγκα, ὅπου ὕψωσε ἕναν πέτρινο σταυρό στό μεγαλύτερο νησί, ἐκεῖ πού οἱ παγανιστές θυσίαζαν ἄλογα στους θεούς τους, καί προφήτευσε τήν ἵδρυση μεγάλου κέντρου τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως.
Ὅταν ὁ ὅσ. Σέργιος ἔφθασε στή Λαντόγκα, ἐγκαταστάθηκε στό σημεῖο τοῦ σταυροῦ τοῦ ἀπ. Ἀνδρέου καί ἀναλώθηκε ἀγωνιζόμενος ἀσκητικά γιά τήν προσωπική του ἐν Χριστῶ τελείωση, διδάσκοντας στούς παγανιστές ἰθαγενεῖς τήν Χριστιανική Πίστη.
Ὁ ὅσ. Γερμανός ἦταν σύγχρονος ἤ ἄμεσος διάδοχος τοῦ ὁσ. Σεργίου. Ἐπί τῶν ἡμερῶν του ἀναπτύχθηκαν στό Βαλαάμ καί οἱ τρεῖς μορφές τοῦ Ὀρθόδοξου Μοναχισμοῦ, ἡ κοινοβιακή, ἡ σκητιωτική καί ἡ ἐρημητική. Κατά τόν 14ο αἰ. ἡ κεντρική Μονή ἀποτελοῦσε πολυάριθμο κοινόβιο, λειτουργοῦσαν 18 Σκῆτες, ἐνῶ ἀσκοῦνταν κατά μόνας καί πολλοί ἐρημίτες.
Σύμφωνα μέ τήν ἐπικρατέστερη ἐπιγραφή (ἡ ὁποία βασίζεται στόν Βίο τοῦ ὁσ. Ἀβρααμίου τοῦ Ροστώφ, κατά τόν ὁποῖο ὁ Ὅσιος ἔζησε στό Βαλαάμ ἕνα διάστημα κατά τόν 10ο αἰ.), ἡ Μονή ἱδρύθηκε τόν 10ο αἰ. ἀπό τόν ὅσ. Σέργιο καί διοργανώθηκε ἀπό τόν ὅσ. Γερμανό.
Σχετικά μέ τήν καταγωγή τῶν Ὁσίων ἐπικρατοῦν δύο ἐκδοχές. Σύμφωνα μέ τήν πρώτη ὁ ὅσ. Σέργιος ἦταν Δυτικός ἱεραπόστολος καί ὁ ὅσ. Γερμανός τοπικός παγανιστής Ἱερέας, τόν ὁποῖο ἐκχριστιάνισε ὁ πρῶτος καί κατά τό Ἅγιο Βάπτισμα ὀνομάσθηκε Κουάρτος. Σύμφωνα μέ τήν δεύτερη καί ἐπικρατέστερη ἐκδοχή οἱ Ὅσιοι ἦσαν Ἕλληνες ἱεραπόστολοι, οἱ ὁποῖοι ἔφθασαν στή Λαντόγκα ἀπό τό Κίεβο, ἀκολουθῶντας τήν πορεία τοῦ ἁγ. Ἀποστόλου Ἀνδρέου στή χώρα τῶν Σκυθῶν.
Σημειώνεται πώς στή Ρωσική Ἐκκλησία ἐπικρατεῖ ἡ παράδοση, ὅτι μετά τό Βυζάντιο ὁ ἀπ. Ἀνδρέας ἔφθασε στό Δνείπερο καί εὐλόγησε τόν τόπο ὅπου ἀργότερα ἱδρύθηκε τό Κίεβο. Ἀπό ἐκεῖ μέσῳ τῶν ποτάμιων ὁδῶν πῆγε στό Νόβγκοροντ καί στή Λαντόγκα, ὅπου ὕψωσε ἕναν πέτρινο σταυρό στό μεγαλύτερο νησί, ἐκεῖ πού οἱ παγανιστές θυσίαζαν ἄλογα στους θεούς τους, καί προφήτευσε τήν ἵδρυση μεγάλου κέντρου τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως.
Ὅταν ὁ ὅσ. Σέργιος ἔφθασε στή Λαντόγκα, ἐγκαταστάθηκε στό σημεῖο τοῦ σταυροῦ τοῦ ἀπ. Ἀνδρέου καί ἀναλώθηκε ἀγωνιζόμενος ἀσκητικά γιά τήν προσωπική του ἐν Χριστῶ τελείωση, διδάσκοντας στούς παγανιστές ἰθαγενεῖς τήν Χριστιανική Πίστη.
Ὁ ὅσ. Γερμανός ἦταν σύγχρονος ἤ ἄμεσος διάδοχος τοῦ ὁσ. Σεργίου. Ἐπί τῶν ἡμερῶν του ἀναπτύχθηκαν στό Βαλαάμ καί οἱ τρεῖς μορφές τοῦ Ὀρθόδοξου Μοναχισμοῦ, ἡ κοινοβιακή, ἡ σκητιωτική καί ἡ ἐρημητική. Κατά τόν 14ο αἰ. ἡ κεντρική Μονή ἀποτελοῦσε πολυάριθμο κοινόβιο, λειτουργοῦσαν 18 Σκῆτες, ἐνῶ ἀσκοῦνταν κατά μόνας καί πολλοί ἐρημίτες.
Οἱ Ὅσιοι κοιμήθηκαν εἰρηνικά, ἐλεημένοι μέ τά χαρίσματα τῆς προοράσεως καί τῶν ἰαμάτων καί ἐνταφιάσθηκαν ὁ ἕνας δίπλα στόν ἄλλο. Στήν Ὀρθόδοξη Ρωσική παράδοση θεωροῦνται προστάτες τῶν ναυτικῶν καί δαιμονοδιώκτες.
Ἡ πρώτη ἀνακομιδή τῶν Λειψάνων τους ἔγινε τό 1163, ὅταν οἱ μοναχοί ἀνέσκαψαν τούς τάφους τους, κατά τήν διάρκεια κάποιας ἐχθρικῆς ἐπιδρομῆς. Τότε τά Λείψανα βρέθηκαν ἀδιάφθορα καί μεταφέρθηκαν στό Νόβγκοροντ γιά ἀσφάλεια. Ἡ διατήρησις τῶν Λειψάνων ἦταν τέτοια, ὥστε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Νόβγκοροντ ἅγ. Ἰωάννης ἀνέθεσε σέ ἁγιογράφους τήν ἁγιογράφηση τῆς εἰκόνας τους, σύμφωνα μέ τά χαρακτηριστικά τῶν Λειψάνων!Τά Λείψανα ἐπέστρεψαν στό Βαλαάμ τό 1182, ἀλλά ἀπομακρύνθηκαν καί ἄλλες φορές, ἀναλόγως τῶν περιστάσεων. Τήν 20ή Φεβρουαρίου 1579 τό Βαλαάμ καταστράφηκε ἀπό Λουθηρανούς Σουηδούς καί 34 Μοναχοί καί δόκιμοι μαρτύρησαν γιά τήν Ὀρθόδοξη Πίστη. Πρίν τήν καταστροφή οἱ μοναχοί πρόλαβαν καί ἐνταφίασαν τά Λείψανα τόσο βαθειά, ὥστε νά μήν εἶναι δυνατή ἡ σύλλησή τους.
Ἡ πρώτη ἀνακομιδή τῶν Λειψάνων τους ἔγινε τό 1163, ὅταν οἱ μοναχοί ἀνέσκαψαν τούς τάφους τους, κατά τήν διάρκεια κάποιας ἐχθρικῆς ἐπιδρομῆς. Τότε τά Λείψανα βρέθηκαν ἀδιάφθορα καί μεταφέρθηκαν στό Νόβγκοροντ γιά ἀσφάλεια. Ἡ διατήρησις τῶν Λειψάνων ἦταν τέτοια, ὥστε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Νόβγκοροντ ἅγ. Ἰωάννης ἀνέθεσε σέ ἁγιογράφους τήν ἁγιογράφηση τῆς εἰκόνας τους, σύμφωνα μέ τά χαρακτηριστικά τῶν Λειψάνων!Τά Λείψανα ἐπέστρεψαν στό Βαλαάμ τό 1182, ἀλλά ἀπομακρύνθηκαν καί ἄλλες φορές, ἀναλόγως τῶν περιστάσεων. Τήν 20ή Φεβρουαρίου 1579 τό Βαλαάμ καταστράφηκε ἀπό Λουθηρανούς Σουηδούς καί 34 Μοναχοί καί δόκιμοι μαρτύρησαν γιά τήν Ὀρθόδοξη Πίστη. Πρίν τήν καταστροφή οἱ μοναχοί πρόλαβαν καί ἐνταφίασαν τά Λείψανα τόσο βαθειά, ὥστε νά μήν εἶναι δυνατή ἡ σύλλησή τους.
 |
| Τα λείψανα των Αγίων Σεργίου και Γερμανου του Βαλαάμ |
Τό 1611, ἐπί ἡγουμενείας Μακαρίου, τό μοναστήρι καταστράφηκε καί πάλι ἀπό τούς Σουηδούς καί πολλοί μοναχοί ἐκτελέστηκαν. Ὅταν μέ τήν Συνθήκη τοῦ 1617 ἡ περιοχή δόθηκε στή Σουηδία, οἱ ἐναπομείναντες μοναχοί πῆραν τά Λείψανα καί κατέφυγαν στή Μονή Βασιλιέφσκυ στό Βολκώφ, ὅπου τά Λείψανα διαφυλάχθηκαν μέχρι τό 1721. Τό Βαλαάμ ἐπανῆλθε στή Ρωσική ἐπικράτεια μέ τήν Συνθήκη τοῦ Νυστάντ (1721). Τότε οἱ μοναχοί ἐπέστρεψαν μέ τά Λείψανα στό μοναστήρι, τά Λείψανα ὅμως ἐνταφιάσθηκαν γιά ἀσφάλεια καί στό σημεῖο τοῦ ἐνταφιασμοῦ ὑψώθηκε ἕνας ξύλινος ναός προς τιμήν τῆς Θείας Μεταμορφώσεως.
Ὅταν ἐπί ἡγουμενείας Ἀββᾶ Ναζαρίου (1735 – 1809), ἄρχισε ἡ ἐκσκαφή τῶν θεμελίων τοῦ νέου Καθολικοῦ καί τυχαῖα βρέθηκαν οἱ τάφοι τῶν Ὁσίων, ὁ ὅσ. Ναζάριος δέν ἐπέτρεψε νέα ἀνακομιδή τους. Ἀργότερα, ὅταν ὁ Ἡγούμενος Ἰωνάθαν (+ 1891), προσπάθησε νά ἀποκαλύψει τά Λείψανα, μία τεράστια φλόγα κάλυψε τήν ἐκσκαφή!Στις ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰ. ἡ Μονή Βαλαάμ ἀριθμοῦσε περίπου 1.200 μοναχούς καί ἦταν ἄριστα ὀργανωμένη. Μετά τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1917 βρέθηκε σέ Φινλανδικό ἔδαφος καί ἡ περιουσία της κατασχέθηκε ἀπό τόν Φινλανδικό στρατό. Τό 1918 πολλοί μοναχοί ἀπεβίωσαν ἀπό τήν πεῖνα καί τίς κακουχίες. Τό 1923 ἡ Φινλανδική Κυβέρνηση ὑποχρέωσε τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Φινλανδίας νά δεχθεῖ τό Νέο Ἡμερολόγιο. Αὐτό προκάλεσε σχίσμα στήν ἀδελφότητα τοῦ Βαλαάμ καί κατά τήν περίοδο 1925 – 1926 ἀπελάθηκαν ἀπό τήν Μονή 42 μοναχοί. Ἀρκετοί ἀπό αὐτούς ἀποφάσισαν νά πᾶνε στή Ρωσία, παρά τούς διωγμούς τῶν ἀθεϊστῶν κατά τῆς Πίστεως καί τῆς Ἐκκλησίας. Μεταξύ αὐτῶν ἦταν καί ὁ Ἱερομόναχος Ἀρέθας (κατά κόσμον Ἀλέξανδρος Μιτρένιν), ὁ ὁποῖος ἵδρυσε στό νησί Βασιλιέφσκυ τῆς Ἁγίας Πετρουπόλεως μυστική μονή ὑπαγόμενη στήν Ἐκκλησία τῶν Κατακομβῶν. Τήν 18η Φεβρουαρίου 1932 συνελήφθη μαζί μέ 318 μοναχούς, μοναχές καί λαϊκούς τῶν Κατακομβῶν, μέ τήν κατηγορία τῆς ἀντεπαναστατικῆς δραστηριότητας καί καταδικάσθηκε σέ ἐξορία. Ἀπεβίωσε τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1932, καθ’ ὁδόν προς τόν τόπο ἐξορίας του. Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 24η Ὀκτωβρίου.
Ὅταν ἐπί ἡγουμενείας Ἀββᾶ Ναζαρίου (1735 – 1809), ἄρχισε ἡ ἐκσκαφή τῶν θεμελίων τοῦ νέου Καθολικοῦ καί τυχαῖα βρέθηκαν οἱ τάφοι τῶν Ὁσίων, ὁ ὅσ. Ναζάριος δέν ἐπέτρεψε νέα ἀνακομιδή τους. Ἀργότερα, ὅταν ὁ Ἡγούμενος Ἰωνάθαν (+ 1891), προσπάθησε νά ἀποκαλύψει τά Λείψανα, μία τεράστια φλόγα κάλυψε τήν ἐκσκαφή!Στις ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰ. ἡ Μονή Βαλαάμ ἀριθμοῦσε περίπου 1.200 μοναχούς καί ἦταν ἄριστα ὀργανωμένη. Μετά τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1917 βρέθηκε σέ Φινλανδικό ἔδαφος καί ἡ περιουσία της κατασχέθηκε ἀπό τόν Φινλανδικό στρατό. Τό 1918 πολλοί μοναχοί ἀπεβίωσαν ἀπό τήν πεῖνα καί τίς κακουχίες. Τό 1923 ἡ Φινλανδική Κυβέρνηση ὑποχρέωσε τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Φινλανδίας νά δεχθεῖ τό Νέο Ἡμερολόγιο. Αὐτό προκάλεσε σχίσμα στήν ἀδελφότητα τοῦ Βαλαάμ καί κατά τήν περίοδο 1925 – 1926 ἀπελάθηκαν ἀπό τήν Μονή 42 μοναχοί. Ἀρκετοί ἀπό αὐτούς ἀποφάσισαν νά πᾶνε στή Ρωσία, παρά τούς διωγμούς τῶν ἀθεϊστῶν κατά τῆς Πίστεως καί τῆς Ἐκκλησίας. Μεταξύ αὐτῶν ἦταν καί ὁ Ἱερομόναχος Ἀρέθας (κατά κόσμον Ἀλέξανδρος Μιτρένιν), ὁ ὁποῖος ἵδρυσε στό νησί Βασιλιέφσκυ τῆς Ἁγίας Πετρουπόλεως μυστική μονή ὑπαγόμενη στήν Ἐκκλησία τῶν Κατακομβῶν. Τήν 18η Φεβρουαρίου 1932 συνελήφθη μαζί μέ 318 μοναχούς, μοναχές καί λαϊκούς τῶν Κατακομβῶν, μέ τήν κατηγορία τῆς ἀντεπαναστατικῆς δραστηριότητας καί καταδικάσθηκε σέ ἐξορία. Ἀπεβίωσε τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1932, καθ’ ὁδόν προς τόν τόπο ἐξορίας του. Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 24η Ὀκτωβρίου.
Κατά τόν Ρωσο-Φινλανδικό Πόλεμο τοῦ 1939 – 40, τό μοναστήρι βομβαρδίσθηκε ἀπό τούς Σοβιετικούς (2 - 4/2/1940) καί ὑπέστη σοβαρές ζημειές. Ὅταν τελικά ἡ χερσόνησος τῆς Καρελίας καταλήφθηκε ἀπό τούς Σοβιετικούς, 200 μοναχοί ἐγκατέλειψαν τό Βαλαάμ καί ἵδρυσαν στό Χαϊναβέσι τῆς Φινλανδίας τήν Μονή τοῦ Νέο Βαλάμο. Ὅσοι μοναχοί ἔμειναν πίσω ὑπέστησαν στόν σκληρό κατά τῆς Πίστεως καί τῆς Ἐκκλησίας διωγμό τῶν ἀθεϊστῶν, μέ φυλακίσεις καί καταδίκες σέ καταναγκαστικά ἔργα.
Τό 1949 τό Βαλαάμ μετατράπηκε σέ κρατικό ἀγρόκτημα. Ἀπό τό 1952 μέχρι τό 1984 λειτούργησε ἐκεῖ ἵδρυμα ἀναπήρων στρατιωτῶν, ἐνῶ τό 1979 ἕνα τμῆμα του μετατράπηκε σέ Ἱστορικό Ἀρχιτεκτονικό Μουσεῖο. Μετά τήν κατάρρευση τοῦ Σοβιετικοῦ καθεστώτος ἄρχισε ἡ σταδιακή ἐπιστροφή τῶν κτηρίων τῆς ἱστορικῆς Μονῆς στό Πατριαρχεῖο Μόσχας. Τήν 14η Δεκεμβρίου 1989 ἐγκαταστάθηκαν ἐκεῖ οἱ 6 πρῶτοι μοναχοί καί ἄρχισε τό τιτάνιο ἔργο τῆς κτηριακῆς ἀναστηλώσεως καί τῆς πνευματικῆς του ἐξυψώσεως. Τό 2007 ἀσκοῦνταν στή Μονή Βαλαάμ 200 περίπου μοναχοί!
Τό 1949 τό Βαλαάμ μετατράπηκε σέ κρατικό ἀγρόκτημα. Ἀπό τό 1952 μέχρι τό 1984 λειτούργησε ἐκεῖ ἵδρυμα ἀναπήρων στρατιωτῶν, ἐνῶ τό 1979 ἕνα τμῆμα του μετατράπηκε σέ Ἱστορικό Ἀρχιτεκτονικό Μουσεῖο. Μετά τήν κατάρρευση τοῦ Σοβιετικοῦ καθεστώτος ἄρχισε ἡ σταδιακή ἐπιστροφή τῶν κτηρίων τῆς ἱστορικῆς Μονῆς στό Πατριαρχεῖο Μόσχας. Τήν 14η Δεκεμβρίου 1989 ἐγκαταστάθηκαν ἐκεῖ οἱ 6 πρῶτοι μοναχοί καί ἄρχισε τό τιτάνιο ἔργο τῆς κτηριακῆς ἀναστηλώσεως καί τῆς πνευματικῆς του ἐξυψώσεως. Τό 2007 ἀσκοῦνταν στή Μονή Βαλαάμ 200 περίπου μοναχοί!
Τά Λείψανα τῶν Ὁσίων Σεργίου καί Γερμανοῦ ἔμειναν ἐνταφιασμένα καί μετά τήν προσπάθεια ἀνακομιδῆς τοῦ Ἡγουμένου Ἰωνάθαν (+ 1891) καί ἔτσι σώθηκαν ἀπό τήν διωκτική μανία τῶν ἀθεϊστῶν καί τήν πιθανή καταστροφή τους. Σήμερα ἀναπαύονται στόν ἰσόγειο ναό τοῦ Καθολικοῦ Ναοῦ τῆς Θείας Μεταμορφώσεως,κατατεθημένα σέ κοινή λάρνακα, καί ἀποτελοῦν τόν θησαυρό τῆς Μονῆς Βαλαάμ.
Ἡ μνήμη τῶν Ὁσίων τιμᾶται κοινῶς τήν 28η Ἰουνίου καί ἡ μεταφορά τῶν Λειψάνων τους ἀπό τό Νόβγκοροντ στό Βαλαάμ (1182) τήν 11η Σεπτεμβρίου.
Ἡ μνήμη τῶν Ὁσίων τιμᾶται κοινῶς τήν 28η Ἰουνίου καί ἡ μεταφορά τῶν Λειψάνων τους ἀπό τό Νόβγκοροντ στό Βαλαάμ (1182) τήν 11η Σεπτεμβρίου.
1 σχόλιο:
Άκρως Ενδιαφέρον.
Δημοσίευση σχολίου