Αναζητώντας την αυτοδικαίωση...

  Ιερομόναχος Ιάσων

Μέσα στην Αγ. Γραφή, η ιστορία του ανθρώπου, μετά την πτώση, αρχίζει απ’ τη στιγμή που ο άνθρωπος κοιτά να μετατοπίσει την ευθύνη: “Δε φταίω εγώ Κύριε, φταίει η Εύα που μου έδωσε τον καρπό” απάντησε ο Αδάμ στο Θεό όταν Εκείνος τον ρώτησε ποιος έφαγε τον καρπό… Η Εύα, απ’ την άλλη, μιμούμενη πιστά τον Αδάμ προβαίνει σε μιαν αντίστοιχη απάντηση: “Δε τον πήρα μόνη μου τον καρπό, το φίδι με παρέσυρε”.
Όσες φορές μιλώ στο εκκλησίασμα γι’ αυτό το γεγονός, βλέπω πάντα τους αδελφούς να συμφωνούν κάνοντας τη χαρακτηριστική κίνηση της συμφωνίας μέσα από την ελαφρά παλινδρόμιση της κεφαλής: όλοι συμφωνούν πιθανόν γιατί βλέπουν μιαν άλλη πτυχή της κλασικής ιστορίας που ήδη γνωρίζουν.

 Δυσκολότερα όμως κανείς -μαζί μ’ αυτούς κι εγώ- θα έβλεπε αυτή την ιστορία να προσαρμόζεται στον εαυτό του. Ίσως σ’ αυτό μας εμποδίζει και η γενικότερη αντίληψη που συχνά έχουμε για τον τρόπο που βλέπουμε τα αναγιγνωσκόμενα απ’ την Αγία Γραφή μες το ναό ή εκτός αυτού. Οι περισσότεροι πάσχουμε απ’ το σύνδρομο Φράνκο Τζεφιρέλι. Διαβάζουμε το Ευαγγέλιο και συγκινούμαστε, με μια συγκίνηση αντίστοιχη όταν μεγαλοβδομαδιάτικα βλέπουμε τη γνωστή σειρά του Ιταλού δημιουργού στους δέκτες μας. Σ’ αυτή τη περίπτωση, ο ακροατής ταυτίζεται με τους “καλούς” κι αγανακτεί με τους “κακούς” παραμένοντας ωστόσο εξωτερικός παρατηρητής των γεγονότων.

Το “εγώ που είμαι;” προβάλλεται ως ερώτημα σε κάθε ανάγνωση των αγιογραφικών κειμένων. Ο καθένας μας κοιτάζει να βρει τον εαυτό του. Έτσι ξεφεύγουμε απ’ το σύνδρομο Τζεφιρέλι, έτσι η Αγία Γραφή παύει ν’ αποτελεί μια “διήγηση απ’ τα παλιά” που απλώς μας συγκινεί και γίνεται οδοδείκτης της ζωής του καθένα. Παράλληλα δε χάνουμε και κάθε δικαιολογία που μας τοποθετεί στη τροχιά της αυτοδικαίωσης.

Προσπαθούμε για ό, τι κακό μας συμβαίνει να ρίξουμε τις ευθύνες αλλού. Δε μπορούμε ν’ αντέξουμε το μερίδιο της ευθύνης γιατί αν μπούμε στη διαδικασία να σκεφτούμε ότι φέρουμε ευθύνη, τότε παύουμε να είμαστε εξωτερικοί παρατηρητές των γεγονότων της ζωής μας και καλούμαστε να λάβουμε πρωταγωνιστικό ρόλο. Η ανάληψη της ευθύνης προϋποθέτει αρκετή δουλειά μέσα μας… Βέβαια, οι ανάγκες που έχουμε δημιουργήσει, δε μας αφήνουν και τόσο χρόνο ώστε ν’ ασχοληθούμε με τον μέσα άνθρωπο. Φοβόμαστε τη μοναξιά γιατί η μοναξιά μας φέρνει αντιμέτωπους με τον εαυτό μας και ως εκ τούτου με τις ευθύνες μας. Άμεσο αποτέλεσμα; Να μην αντέχουμε τη μοναξιά ούτε για ένα δευτερόλεπτο: να μένουμε μόνοι μας και κατ’ ουσία να “τρελενόμαστε”!

Τις περισσότερες φορές, όταν πρέπει να δούμε το σφάλμα μας κατάματα αναζητάμε την πολυπόθητη αυτοδικαίωση: σα γνήσια παιδιά του Αδάμ και της Ευάς, εμείς δε φταίμε σε τίποτε, εμάς μας παρέσυρε το φίδι… Αναπαυόμαστε όταν ακούμε κηρύγματα για τον Διάβολο, ο οποίος στ’ αλήθεια φθονεί το γένος των ανθρώπων, μα… δεν αποτελεί την άμεση αιτία των κακών μας. Προτού “τα ρίξουμε” στο Σατανά, ας δούμε τη δική μας ευθύνη. Για το κακό δεν ευθύνεται αποκλειστικά ο Διάβολος αλλά εμείς που συνεργήσαμε μαζί του. Δεν ήταν φερ’ ειπείν, ο Διάβολος εκείνος που μας είπε να μισούμε το αλλότριο και το ξένο αλλά οι δικές μας ανασφάλειες που γεννιούνται απ’ την ανυμποριά να δουλέψουμε τον εαυτό μας. Δε μας είπε ο Διάβολος να “ψοφίσει η κατσίκα του γείτονα” αλλά ο φθόνος που εμείς καλλιεργούμε επειδή ο γείτονας έχει περισσότερα αγαθά απ’ τα δικά μας.

 Συμφέρει τόσο τη ψυχολογία μας, όσο και τη διάθεσή μας, να πιστεύουμε ότι είμαστε έρμαιοι του κακού, ενός κακού που μας κινεί σα να είμαστε μαριονέτες στα χέρια του. Έτσι, κάθε συναίσθηση ευθύνης πάει περίπατο ενώ εμείς απ’ την άλλη αισθανόμαστε δικαιωμένοι ότι τάχα δε φταίμε σε τίποτε. Ο Χριστός ανέβηκε στο Σταυρό όντως χωρίς να φταίει σε τίποτε σα να ήταν αυτός που έφταιγε για όλα. Ο παλαιός Αδάμ μετά την πτώση φάνηκε πιο κομπλεξικός απ’ τον καθένα. Παράδειγμά μας να ‘ναι ο νέος Αδάμ, ο Χριστός που είναι ακομπλεξάριστος. Αν πούμε ότι για όλα αυτά που συμβαίνουν φταίμε εμείς, τότε ο καθένας θα σηκώσει το λιθαράκι των πράξεών του. Τότε, στ’ αλήθεια, θα βιώσουμε την Ανάσταση αφού πρώτα περάσαμε απ’ τον Σταυρό της ευθύνης.

Ο Ιερομόναχος Ιάσων ειναι Εφημέριος στην Ι. Μ. Παναχράντου Ν. Ηρακλείου Αττικής.

πηγή