"Βασίλισσα Σοφία των Ελλήνων"

ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Όταν ανακοίνωσα σε φίλους ότι σκοπεύω να γράψω την βιογραφία της Βασίλισσας Σοφίας, πολλοί μου δήλωναν κατηγορηματικά «εγώ την Σοφία δεν την συμπαθώ!». 

Εγώ άραγε την συμπαθούσα ή όχι; Δεν θα ήξερα να απαντήσω. Εκτιμούσα πολλά γεγονότα από την δράση της και το έργο της, από την προσωπικότητά της, και συγχρόνως με ξένιζαν τοποθετήσεις της και συμπεριφορές της. Ήθελα όμως να την γνωρίσω καλύτερα και γι’ αυτό αποφάσισα να ξεκινήσω την έρευνά μου. Δύο χρόνια κράτησε το ταξίδι μου στον κόσμο της, και καρπός του είναι αυτό το βιβλίο. Δεν είναι μία αγιογραφία της, θεωρώ τόσο ανιαρές τις αγιογραφίες ιστορικών προσώπων. Ούτε είναι η δαιμονοποίησή της, ότι αυτή φταίει για όλα τα κακά στον τόπο και την οικογένεια. Προσπάθησα να την καταλάβω και να κάνω και τους αναγνώστες της βιογραφίας της να την καταλάβουν και εκείνοι καλύτερα.

Η Βασίλισσα Σοφία έζησε μια ζωή στην διάρκεια της οποίας γνώρισε τόσο διαφορετικές καταστάσεις! Ήταν η εγγονή, και από τον πατέρα της και από την μητέρα της, των ισχυρότερων Μοναρχών της Ευρώπης και μεγάλωσε στα λαμπρότερα παλάτια. Παρ’ όλα αυτά μεγάλωσε από δύο φιλελεύθερους γονείς που αφιέρωναν στα παιδιά τους χρόνο, στοργή και φροντίδα για την σωστή διαπαιδαγώγησή τους.

Η ιδανική αγάπη που ένωνε τους δύο γονείς της μεταξύ τους, ήταν γι’ αυτή το υπόδειγμα πως πρέπει να είναι η αγάπη που θα την ενώνει για πάντα με τον άντρα της ζωής της. Στα δεκαεφτά της χρόνια, στον Κωνσταντίνο, βρήκε αυτή την αγάπη που ήταν κεραυνοβόλα και αμοιβαία. Ήταν σίγουρη ότι μπορούσε να τον ακολουθήσει στην άκρη του κόσμου. Τον ακολούθησε στην Ελλάδα. Πόσο διαφορετικά ήταν τα πράγματα εδώ! Κάθε φορά που την ξένιζαν συνήθειες και συμπεριφορές των καινούργιων συμπατριωτών της, έγραφε στην μητέρα της και εκείνη την καθησύχαζε γράφοντάς της: «Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε πόσο νέα είναι η χώρα ως ανεξάρτητο κράτος και πόση πρόοδος έχει σημειωθεί… Κάθε τέτοια προσπάθεια στην Ελλάδα είναι βέβαιο ότι θα είναι ευλογημένη και ωφέλιμη».

 Και η νεαρή πριγκίπισσα διαδόχου ονειρευόταν να συνδέσει το όνομά της με έργα απαραίτητα και ευεργετικά για την καινούργια πατρίδα της.
Πριν ακόμα γίνει Βασίλισσα είχε δημιουργήσει το υποδειγματικό Νοσοκομείο των Παίδων, είχε αλλάξει με τις δενδροφυτεύσεις την όψη της Αθήνας, είχε περιθάλψει τραυματίες και στον ατυχή πόλεμο του 1897 και στον Α’ Βαλκανικό πόλεμο και τάιζε στα συσσίτιά της χιλιάδες απόρους.

Οι απειλές συνεχείς. Το 1897, την έξωσή τους την περίμεναν από μέρα σε μέρα. Το 1909, με το κίνημα στου Γουδή, έζησαν ενάμιση χρόνο, ως ανεπιθύμητοι, εκτός Ελλάδος. Ο Κωνσταντίνος, που εξακολουθούσε πάντα να τον αγαπά, την έκανε υπερήφανη με τις στρατιωτικές του επιτυχίες, αλλά την πλήγωνε με τις ερωτικές του περιπέτειες. Όπως όλοι οι αριστοκράτες, όλοι οι αστοί της εποχής του, αγαπούσε και φρόντιζε την σύζυγό του και την οικογένειά του, αλλά θεωρούσε ότι ήταν δικαίωμά του να έχει ερωμένη.

Ο Παγκόσμιος Πόλεμος τα κατέστρεψε όλα. Από την αρχή του πολέμου προσπάθησε να παραμείνει μακριά από κάθε φανατισμό. Τους υπασπιστές του Βασιλιά που αισθάνθηκαν αμήχανα όταν τους είδε να πανηγυρίζουν για τις νίκες των Συμμάχων, τους καθησύχασε λέγοντάς τους:

 « Μην ενοχλείσθε, κύριοι, σας παρακαλώ. Δεν λησμονώ ότι είμαι πρώτα Βασίλισσα των Ελλήνων και έπειτα Γερμανίδα πριγκίπισσα».

 Με την άδικη και συνεχή προπαγάνδα των Αγγλογάλλων εναντίον τους, με τον βομβαρδισμό του σπιτιού της όπου αναγκάστηκε, έντρομη, να βρει καταφύγιο, μαζί με τα μικρά παιδιά της, στα υπόγεια, με την πυρκαγιά του Τατοΐου, που εκείνη ήταν σίγουρη ότι ήταν εμπρησμός για να τους κάψουν ζωντανούς, με τον φοβερό λιμό που έφερε ο αποκλεισμός της Αθήνας από την Entente, τα νεύρα της έσπασαν και άρχισε να εύχεται την νίκη των Κεντρικών Δυνάμεων για να γλυτώσουν από τα δεινά τους.

Η εκθρόνιση του Βασιλιά Κωνσταντίνου το 1917 και η απαίτηση των Δυνάμεων να αντικατασταθεί από τον δευτερότοκο Αλέξανδρο, ανέτρεψε την ζωή της και τις οικογενειακές και δυναστικές αρχές της. Εξόριστη στη Ελβετία έζησε την κατάρρευση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας του παππού της, του πατέρα της και του αδελφού της και την έκπτωση από τον Θρόνο της πατρικής της οικογένειας. Θεωρούσε την καταστροφή της Γερμανίας πλήγμα για τον πολιτισμό.

Το μεγαλύτερο πλήγμα ήρθε με τον άδικο θάνατο του 27χρονου Αλεξάνδρου. Δεν την άφησαν να έρθει κοντά στο ετοιμοθάνατο παιδί της.

 «Η πολιτική έχει, Μεγαλειοτάτη, ενίοτε τοιαύτας σκληρότητας». 

Δεν μπόρεσε να χαρεί την δικαίωση και την θριαμβευτική επιστροφή το 1920. Μέχρι τον θάνατό της έζησε σε πένθος της ψυχής της και της ενδυμασίας της. Προσπάθησε στους γάμους των παιδιών της, στις γεννήσεις των δύο εγγονών της και στην έντονη κοινωνική και φιλανθρωπική δραστηριότητα να βρει διέξοδο. Όταν όμως ο ελληνικός στρατός, «οι ήρωές της», τσάκισαν, ήρθε η καταστροφή.
Ο Κωνσταντίνος πέθανε εξόριστος στο Παλέρμο. 

Απελπισμένη χειρονομία αγάπης για τον μοναδικό άνδρα της ζωής της, τριάντα πέντε χρόνια μετά την πρώτη συνάντησή τους και τον κεραυνοβόλο έρωτά τους, βγήκε στον κήπο και μόνη της έφτιαξε ένα ταπεινό μπουκέτο από μενεξέδες και του το πρόσφερε. Τα επόμενα περίπου δέκα χρόνια, μέχρι τον δικό της θάνατο, πέρασαν στο πένθος, στις εθνικές και οικογενειακές δυσκολίες, στους οικονομικούς περιορισμούς, σε συνεχείς απογοητεύσεις.

Όλη της η ζωή ήταν σπαρμένη με απογοητεύσεις. Από την ημέρα της βάπτισής της σε εποχή πολέμου, όπου «η ατμόσφαιρα ήταν βαριά και μελαγχολική. Ανήσυχα πρόσωπα και μάτια δακρυσμένα. Σαν κάποιο κακό να σκίαζε την τελετή, που θα έπρεπε να είναι χαρούμενη και ευλογημένη», μέχρι την ημέρα που το φέρετρο με την σορό της τοποθετήθηκε στην κρύπτη της Ρωσικής εκκλησίας της Φλωρεντίας, περιμένοντας να μπορέσει ταφεί στην Ελλάδα.

Παράξενη γυναίκα, παράξενη Βασίλισσα. «Ψυχρά και αυστηρά φύσις» την περιγράφει ο κουνιάδος της πρίγκιπας Νικόλαος, και ήταν έτσι, αλλά συγχρόνως είχε ευαισθησίες που την γέμιζαν συχνά θλίψη και της ράγιζαν την καρδιά. Frau Verboten για τα παιδιά της, ήταν συγχρόνως γεμάτη έννοια και ενδιαφέρον και εξασκούσε σ’ αυτά μεγάλη επιρροή. Ζήτησα από τον πρίγκιπα Μιχαήλ να θυμηθεί κάποιες αναμνήσεις από την Βασίλισσα Σοφία που τα παιδιά της, ο Βασιλεύς Παύλος και η Βασίλισσα – Μητέρα Ελένη της Ρουμανίας διηγούντο. Ο πρίγκιπας απάντησε:

 «Δυστυχώς δεν έχω πολλές πληροφορίες για την θεία μου την Βασίλισσα Σοφία. Ο Βασιλιάς Παύλος και η Βασίλισσα Ελένη, μιλούσαν για πολλά μέλη της οικογένειάς μας, αλλά παραδόξως πολύ λίγο για τη μητέρα τους».
Στην βιογραφία αυτή προσπάθησα να συγκεντρώσω και να καταθέσω όλα τα στοιχεία που μπόρεσα να συλλέξω. Ίσως στο μέλλον, κάποιοι άλλοι, καταφέρουν να βρουν και άλλα σημαντικά στοιχεία που σήμερα αγνοούμε.
Το βιβλίο μου "Βασίλισσα Σοφία των Ελλήνων" θα κυκλοφορήσει στις 15 Νοεμβρίου.

Έχουμε προγραμματίσει την παρουσίασή του για την Τετάρτη 29 Νοεμβρίου, στις 7.00 το απόγευμα, στο Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία.

πηγή