Οἱ τρείς πειρασμοί τής Αγίας Αικατερίνης…

Μητροπολίτου Μόρφου κ. Νεοφύτου

Αγία Αικατέρινη-Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας

  Η αγία Αικατερίνη, ήταν ένα παιδί θαύμα της εποχής της. Δεν της έλειπε τίποτε. Ήταν η πιο έξυπνη κόρη της Αλεξάνδρειας. Ξέρετε τι ήταν η Αλεξάνδρεια τότε; Ότι είναι στις μέρες μας η Νέα Υόρκη. Η πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας της εποχής εκείνης. Ότι είναι η Μόσχα. Ότι είναι το Παρίσι. Αυτό ήταν η Αλεξάνδρεια για την εποχή της. Και σ’ αυτή την πρωτεύουσα της τότε αυτοκρατορίας, η αγία Αικατερίνη ήταν η πιο έξυπνη γυναίκα της εποχής, που τότε να είσαι γυναίκα και να είσαι έξυπνη, ήταν και επικίνδυνο πράγμα.

  Δεν είναι όπως σήμερα που η γυναίκα έχει αρκετές δυνατότητες να διαπρέψει όταν έχει κάποια προσόντα. Στην εποχή εκείνη, η γυναίκα το προσόν της ήταν να γίνει μία καλή σύζυγος ενός πλουσίου. Σπάνια οι γυναίκες ξεχώριζαν. Είτε ως έμποροι, είτε ως γραμματισμένοι, είτε ως άνθρωποι που να εκπέμπουν μίαν καλλιτεχνική έκφραση. Και όμως, η Αικατερίνη με την γνώση της, με την σοφία της, με τις ιατρικές της επιστήμες, την αστρονομία, τις γλώσσες τις πολλές που γνώριζε, από τα δεκαοχτώ της χρόνια ήδη, είχε την δυνατότητα να σταθεί απέναντι σε όλους τους επιστήμονες και φιλόσοφους και καλλιτέχνες της εποχής εκείνης, επαναλαμβάνω εν μέσω πρωτευούσης. Όχι οποιασδήποτε μικρής πόλης επαρχιακής. Εν μέσω πρωτευούσης. Και επιπλέον, είχε τον πλούτο των γονέων της και ήταν η ωραιότερη κόρη της Αλεξάνδρειας.

  Μου έλεγε μία αγία γυναίκα (η μακαριστή Γερόντισσα Γαλακτία) που γνωρίζω στην Κρήτη ότι της παρουσίασε η χάρις του Θεού και είδε πολλές από τις αγίες που τιμούμε. Όπως κάποτε ο άγιος Παΐσιος στο Άγιον Όρος, είδε την αγία Ευφημία. Και του έκαμε εντύπωση, λέει, πόσο αδύνατη ήταν η αγία Ευφημία. Και είπε, μα είναι δυνατόν μια τόσο αδύνατη κοπέλα να άντεξε τόσα βασανιστήρια; Και είπε η αγία Ευφημία του αγίου Παϊσίου, αν ήξερα τι δόξα και τι χαρά και τι χάρη, υπάρχει στην αιώνια ζωή του Χριστού, θα ήθελα να περάσω διπλάσια. Και της λέει, και πώς άντεξες, μια σταλιά είσαι. Τόση δα είσαι. Και του είπε, με ενδυνάμωναν οι άγγελοι του Θεού. Δεν είμαστε μόνοι μας.

  Ούτε εμείς είμαστε μόνοι μας. Το ότι αντέχομε τες δυσκολίες της ζωής, μας ενδυναμώνουν οι άγγελοι του Χριστού. Όλους μας. Φτάνει να έχομε καλοσύνη και μετάνοια. Και ο άγγελός μας έρχεται κοντά μας. Όταν δεν έχομε καλοσύνη και δεν έχομε μετάνοια, θέλει ο άγγελος να έρθει κοντά μας. Και δεν τον αφήνουν οι αμαρτίες μας. Οι εγωισμοί μας. Οι κακίες μας.

  Η αγία Αικατερίνη, ήταν το αντίθετο της αγίας Ευφημίας. Ενώ η αγία Ευφημία ήταν και είναι και στον ουρανό κοντούλα, η αγία Αικατερίνη, μου είπε αυτή η σύγχρονη ενάρετη γερόντισσα της Κρήτης, είναι η πιο ψηλή αγία απ’ όλες. Και η πιο όμορφη. Δεν είδα, μου λέει, πιο ψηλή γυναίκα στη ζωή μου και τόσον όμορφη σαν την αγία Αικατερίνη. Αυτά βεβαίως, προκαλούν σ’ εμάς τους σύγχρονους και περίεργους τάχα μου Ευρωπαίους θαυμασμό. Και έκπληξη.

  Αυτά όλα τα καλά, ήταν ο πειρασμός τελικά της αγίας Αικατερίνης. Δηλαδή, μια ωραία κόρη της εποχής εκείνης, ο πειρασμός της θα ήταν να γίνει μια περιζήτητη νύφη κάποιου πλουσίου. Να γλεντήσει να νιάτα της και μετά να βρει μια άλλη νεώτερη και ωραιότερη. Όπως γίνεται και στις μέρες μας ενίοτε.

  Ο άλλος πειρασμός της αγίας, εκτός από την ομορφιά της, ήταν ο πλούτος της. Πόσοι πλούσιοι διαχρονικά δεν παγιδεύονται μέσα στην αναζήτηση του πλούτου και δεν αντιλαμβάνονται ότι «πάντα ματαιότης τα ανθρώπινα, όσα ουχ υπάρχει μετά θάνατον».

  Ο άλλος πειρασμός της αγίας, ήταν η γνώση της. Η εξυπνάδα της. Πόσοι δεν αναζητούν έξυπνοι άνθρωποι με ικανότητα στις επιστήμες, εις τις τέχνες, εις την καλλιτεχνία, μίαν δόξα, μίαν αναγνώριση επιστημονική, φήμη, ένα Nobel, θα λέγαμε στις μέρες μας. Ένα Oscar. Ένα βραβείο. Τον έπαινο του δήμου και των σοφιστών. Πόσες φορές δεν παγιδευόμαστε και εμείς σ’ αυτά τα πρότυπα που θέτει ο κόσμος. Της ομορφιάς του σώματος, της υγείας του σώματος.

  Ενώ έρχεται ο απόστολος Παύλος, που ήταν μια ζωή άρρωστος. Και λέει, παρεκάλεσα τρεις φορές τον Χριστό να με κάμει καλά. Και τι του είπε ο Χριστός; Παύλο, σου φτάνει η χάρις μου. «Η γαρ δύναμις μου, εν ασθενεία τελειούται». Μη γυρεύεις, του λέει, να γίνεις καλά στο σώμα. Σου φτάνει η χάρις που σου έδωσα του Αγίου Πνεύματος. Η δύναμίς μου, ολοκληρώνεται και φανερώνεται μέσα από τις αρρώστιες.

  Βλέπετε; Στη ζωή των Χριστιανών, όλα αυτά τα πρότυπα, οι τάχα μου αξίες, τα ιδανικά που θέλει ο κόσμος ο σύγχρονος και ο παλαιός, ανατρέπονται. Τα πάνω έρχονται κάτω. Και τα κάτω μας παίρνουν πάνω. Παν ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται. Ενώ εμείς, τι λέμε; Να είμαστε περήφανοι, λέμε; Να έχομε αξιοπρέπεια. Δεν υπάρχει πουθενά μέσα στο Ευαγγέλιο, η λέξη αξιοπρέπεια. Και η περηφάνια, θεωρείται η χειρότερη αμαρτία. Έριξε τους αγγέλους και τους έκαμε δαίμονες η περηφάνια.

  Στις μέρες μας η περηφάνια, έγινε η σημαία μας. Η αναζήτηση του πλούτου και της επιτυχίας που προκαλεί ο πλούτος και η κοινωνική αναγνώριση και η φήμη είτε η επιστημονική, ή καλλιτεχνική, έγινε επιδίωξη όλων των νέων ανθρώπων. Και αυτήν δυστυχώς την αξιακή στοχοθεσία έχουν και τα υπουργεία μας ιδιαιτέρως λανθασμένη Ευρωπαϊκή μας εκπαίδευση. Δεν έχει στόχο την ταπείνωση. Δεν έχει στόχο την κατά Θεόν σοφία. Δεν έχει στόχο την φιλανθρωπία. Δεν έχει στόχο την υπομονή.

  Και έρχεται η αγία Αικατερίνη και όλοι οι άγιοι. Ο καθένας μέσα από τον δικό του βίο και την δική του περιπέτεια να μας πουν ότι μπορεί να είσαι ασθενής και εις τα μάτια του Θεού να είσαι υγιής. Γιατί είναι υγιής η ψυχή σου. Μπορεί να είσαι πλούσιος και στα μάτια του Θεού να είσαι φτωχός. Και να είσαι φτωχός και στα μάτια του Θεού να είσαι πλούσιος, γιατί είσαι υπομονετικός και ελεήμων. Με τα λίγα που έχεις.

  Η αγία Αικατερίνη, είχε και τον πειρασμό, όπως είπαμε, της ομορφιάς. Και αυτός ο πειρασμός ιδιαιτέρως της ανάτρεψε την ζωή την κοσμική και την οδήγησε στην αγιότητα. Διότι είπε, θα βρω έναν νέο νυμφίο, γαμπρό δηλαδή, που να είναι τουλάχιστον σαν εμένα. Να είναι ωραίος, να είναι έξυπνος, να είναι σοφός, να είναι πλούσιος, να γνωρίζει πράγματα πολλά και επιστήμες και τέχνες. Και τότε πανικοβλήθηκε η μάνα της και την έστειλε σ’ αυτόν το σοφόν ασκητή. Και ο ασκητής, της είπε. Εάν έχεις αυτές τις απαιτήσεις, υπάρχει μόνον ένας και αυτός ο ένας, αποδεικνύεται ότι είναι ο δημιουργός του σύμπαντος κόσμου. Ο ωραίος κάλλη παρά πάντας ανθρώπους. Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός.

  Και από κει και πέρα η αγία βεβαίως εξάπτεται ως νέα που ήταν και η φαντασία της και ο πόθος της και η επιθυμία της και η εξυπνάδα της και η ομορφιά της και λέει, πώς να ενωθώ με τον Δεσπότη Χριστό. Και τότε την παραλαμβάνει πραγματικά και την αναλαμβάνει η Παναγία. Αυτό είναι το δεύτερο στοιχείο που μου κάμνει εντύπωση. Το έναν είναι ότι τα χαρίσματα της αγίας στην αρχή ήταν ο πειρασμός της. Και συγκρατήθηκε η αγία, έβαλε αυτόν τον ψηλό στόχο και επιδίωξη ως ο στόχος δεν ήταν η περηφάνια αλλά ήτανε πόθος. Πόθος Θεού.

  Έστειλε τον ασκητή και το δεύτερο είναι διά του ασκητού, πώς μπαίνει στη ζωή της η Παναγία. Η οποία όταν την βλέπει στην πρώτη όραση που είχε η αγία, και ήταν τότε αβάφτιστη, ενώ την προσεγγίζει η Παναγία, δεν την θέλει να την δει. Διότι είναι άσχημη ο ωραιότερος όλων. Ο ωραίος πάντων. Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός. Και της λέει, όχι μόνον είσαι άσχημη. Λέει στον παλαιό της βίο. Και μυρίζεις άσχημα, της είπε. Γιατί είσαι αμύρωτη. Και επιπλέον, της λέει, έχεις όλα τα δαιμονικά μικρόβια πάνω σου. Γιατί είσαι αβάφτιστη. Και τότε τρέχει και βαφτίζεται η αγία Αικατερίνη. Και τη δεύτερη φορά, στη δεύτερη όραση που έχει όχι μόνον ο Χριστός χαίρεται που την βλέπει, αλλά η Παναγία όταν η αγία υπόσχεται αιώνια παρθενία ψυχής και σώματος, περνά εν είδη αρραβώνων ένα δαχτυλίδι εις την αγία Αικατερίνα. Για να φανεί ότι πλέον είναι νύμφη του Χριστού. Άρα η Παναγία είναι το δεύτερο πρόσωπο, το οποίον καθορίζει τη ζωή της αγίας Αικατερίνας.


  Και το τρίτο και ποτέ δεν είναι τελευταίο. Αν και ο ίδιος πολλές φορές καταδέχεται να είναι τελευταίος εις τες επιλογές μας, ο Χριστός. Και τα χαρίσματα της αγίας και η παρουσία της Παναγίας πού οδηγούν; Οδηγούν εις τον Χριστό.

  Θέλομε λοιπόν εμείς, οι οποίοι ο καθένας μας, κάποια χαρίσματα τα έχομε. Κι ας μην έχομε την εξυπνάδα και την ομορφιά και τα πλούτη της αγίας Αικατερίνης. Δεν έχει άνθρωπο, που δεν έχει κάποια χαρίσματα. Κάποια τάλαντα. Κάποια ταλέντα. Ας αναλογιστούμε. Πώς χρησιμοποιούμε τα δικά μας τάλαντα και ταλέντα και χαρίσματα. Κατά Θεόν ή για να δοξαστούμε προσωρινά από τους ανθρώπους και να κολάσουμε αιώνια την αθάνατο ψυχή μας. Ας αναλογιστούμε ποιος είναι ο πόθος ο δικός μας. Τον πόθο της αγίας Αικατερίνης τον ακούσαμε προηγουμένως στον βίο της. Ήθελε το καλόν καλύτερο. Και από όλους τον ωραιότερο και καλύτερον και σοφότερο. Και το ήθελε τόσο πολύ που της δόθηκε.

  Μου κάμνει εντύπωση και από τη δική μου μικρή εμπειρία, όσο έχω έναν πόθο δυνατό, συνωμοτεί όλο το σύμπαν και όλοι οι άγγελοι του Θεού να πραγματοποιήσουν τον πόθο μου. Και πραγματοποιείται. Αργά ή γρήγορα πραγματοποιείται. Αν ο πόθος μου είναι καλός και κατά Θεόν. Αν είναι κακός πόθος η επιθυμία μας η δυνατή, εάν είναι κατά δαιμόνων πόθος τρέχουν όλοι οι σατανάδες να πραγματοποιήσουν την κακία μας. Και αν κάμομε και κάποιες αμαρτίες και δεν μετανιώσουμε και δεν εξομολογηθούμε αμέσως, τότε αυτό που θέλουμε το κακόν γίνεται. Αλλά στρέφεται εναντίον μας. Και εναντίον των παιδιών μας και των εγγονιών μας.

Γι’ αυτό να έχομε λίγη έγνοια. Τι πόθους και τι επιθυμίες έχουμε στην καρδιά μας. Και συνεχώς να βάζομε ανώτερους πόθους μέσα μας. Εγώ, έναν πόθο που σας συστήνω όλοι σας να αποκτήσετε και να λέτε του Χριστού.

 Χριστέ μου, βοήθα με να σε γνωρίσω. Χριστέ μου, βοήθα με να σε αγαπήσω. Δεν σε ξέρω Χριστέ μου. Νομίζω πως σε ξέρω. Δεν σε αγαπώ Χριστέ μου. Νομίζω πως σε αγαπώ. Άλλο να είσαι θρήσκος και άλλο να είσαι Χριστιανός. Και δη Ορθόδοξος. Θρήσκοι είναι και οι μουσουλμάνοι. Αλλά Χριστιανοί και Ορθόδοξοι δεν είναι. Γι’ αυτό, ο βίος της αγίας Αικατερίνης, είναι ένας πολυθαύμαστος και πολυδύναμος βίος με πολλές δυνάμεις, με πολλά σημεία που αφορούν τη ζωή μας. Και το άλλο που μας λέει, σχέση με την Παναγία. Ότι είναι αδύνατο στις δικές μας δυνάμεις, θα μας το δώσει η Παναγία.

  Ήλθε σήμερα το πρωί, κόσμος να εξομολογηθεί. Και μου έλεγαν όλοι δύσκολα προβλήματα που είχαν. Τους έλεγα όλους. Έχεις αυτό το πρόβλημα το δύσκολο; Ανάλαβε την Παναγία από κοντά. Κάμε τους χαιρετισμούς της. Κάμε της ένα κομποσκοίνι την ημέρα. Μίλα της Παναγίας. Με απλά λόγια. Εάν δεν έχεις χρόνο για κομποσκοίνια και για μεγάλες προσευχές. Κάμε μικρές. Σύντομες. Αλλά στην Παναγία, με πόνο. Έρχονται μετά, όσοι με πάρουν στα σοβαρά και εφαρμόσουν αυτά που τους λέω. 

Δεσπότη μου, αυτό που μου είπες, με βοήθησε η Παναγία. Και αντί να μου δώσει δύο μου έδωσε τέσσερα. Μου έδωσε έξι. Και η Παναγία, βεβαίως, μας οδηγεί σε μεγαλύτερη και δυνατότερη σχέση με τον Υιό της. Με τον Χριστό. Θέλεις να γνωρίσεις τον Χριστό; Θέλεις να αγαπήσεις τον Χριστό; Γνώρισε και αγάπησε προηγουμένως την Παναγία. Μπορεί να μην γίνουμε νύμφη Χριστού, όπως έγινε η αγία Αικατερίνη. Δεν έχομε τον πόθο της. Δεν έχομε τις δυνατότητες της. Όμως κάτι θα μας δώσει η Παναγία. Και αυτό το κάτι θα είναι αυτό που μας ταιριάζει. Μου έλεγε κι η μάνα μου, στον άξαμό μας. Ξέρει η Παναγία τον άξαμο του κάθ’ ενός. Τα μέτρα μας.

 Γι’ αυτό, μέσα από τον βίο της αγίας Αικατερίνης, ας αναλογιστούμε. Εν περιλήψει τα λέω. Πώς αξιοποιούμε τα ταλέντα μας και τα χαρίσματά μας. Τι σχέση έχομε με την Παναγία μας. Τι πόθους και τι επιθυμίες βαθύτερες έχουμε και καλλιεργούμε και αν η σχέση μας με τον Χριστό είναι Ορθόδοξη ή είναι μια θρησκευτική σχέση. Κάποτε-κάποτε πάω λειτουργία, κάποτε-κάποτε έτσι για το έθιμο κοινωνώ, αλλά δεν σε ξέρω Χριστέ μου. Δεν σου μιλώ. Φοβούμαι ακόμη και να σου μιλήσω. Ενώ βλέπεις μερικούς απλούς ανθρώπους, που αμέσως μόλις τους πεις, μίλα του Χριστού, μίλα της Παναγίας, ξεκινούν. Μερικοί μου λένε, μα είμαι άξιος εγώ να μιλήσω του Χριστού; Τους λέω, μίλα ενός αγίου.

 Όπως μιλούσε ο γέροντάς μου ο Ιάκωβος του οσίου Δαβίδ. Α, γίνεται; Γίνεται, του λέω.

 Μου λέει ένας σήμερα, θα ξεκινήσω που τον άη Γιώρκη. Είναι ο άγιος μου. Του λέω, είναι και ο δικός μου άγιος. Ξεκίνα να μιλάς του αγίου Γεωργίου. Ο άγιος Γεώργιος θα σε πάρει στην Παναγία. Και η Παναγία θα σε πάρει στον Χριστό. Το δρομολόγιο είναι πάντοτε το ίδιον. Αρχή και τέλος ο Χριστός. Το παν είναι ο Χριστός. Αλλά θα φτάσομε διά της Θεοτόκου και κάποιος άγιος θα μας πιάσει από το χέρι, όπως ο ασκητής έπιασε από το χέρι την αγία Αικατερίνη και την πήρε στην Παναγία. Και η Παναγία είναι ο καλύτερος προξενητής, ο καλύτερος νυμφαγωγός, ο καλύτερος ο οποίος γνωρίζει τι εστί αγιότητα. Αφού είναι Παναγία.

Η αγία Αικατερίνη να ενδυναμώνει όλους μας. Και να αξιοποιούμε τα χαρίσματά μας προς δόξαν Θεού.