Μαρτυρίες για την Δολοφονία του Καποδιστρια

Γεωργίος Σκλαβούνος

Μετα τις επιστολες Καποδίστρια (ουσιαστικά δείγμα σχετικών επιστολών) που τεκμηριώνουν την εκ μέρους των Αγγλογάλλων ενθάρρυνση και προστασία της ανταρσίας εναντιον του Καποδιστρια,προχωρούμε στην παράθεση μαρτυριών για την δολοφονία του.

Μαρτυρία του Αυγουστίνου Καποδίστρια, αδελφού του Κυβερνήτη.
Μαρτυρία που κατετέθη στον Φρειδερίκο Τίρς, ιστορικό, μετέπειτα σύμβουλο του Όθωνα και καθηγητή της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας στο Παν/μιο του Μονάχου και παραθέτει στο βιβλίο του: «Η Ελλάδα του Καποδίστρια», Τόμος Α’, σελ.105:
Και ο κόμης Αυγουστίνος που τον είδα μερικές φορές μετά το μοιραίο γεγονός, φώναξε: «Ναι, κύριε, η Γαλλία και η Αγγλία είναι που δολοφόνησαν τον αδελφό μου». Καθώς του δήλωνα ότι δεν καταλάβαινα τίποτα απ’ αυτά τα εκπληκτικά λόγια και ότι ίσως ήθελε να πει ότι ο αδελφός του είχε χαθεί εξαιτίας της αντιδράσεως που υπετίθετο ότι την είχαν υποθάλψει αυτές οι δύο δυνάμεις, διαμαρτυρήθηκε εναντίον αυτής της ερμηνείας, διατύπωσε ακόμα μια φορά την κατηγορία με τα ίδια λόγια και έφθασε μάλιστα να μου προτείνει να το γράψω στην αυλή της Βαβαρίας.

Μαρτυρία του Αγγλοφιλου Επτανησιου Ιστορικου Π.Χιωτη.
Συνεργασία Αγγλογάλλων με τους δολοφόνους καταθέτει ο Επτανησιος Ιστορικός Π. Χιώτης, ως ακολούθως:
«Τας συμπράξεις και ραδιουργίας των συμπρακτόρων Άγγλων και Γάλλων μετ’ ανταρτών του Καποδιστρίου, ιδίοις οφθαλμοίς βλέποντες οι Επτανήσιοι, κατεβόων. Εν Κερκύρα δε τοσούτον εξήφθησαν κατά των κολάκων του Αρμοστού Άδαμ, όστις εκ του φανερού συνεκοινώνει με τους αντικαποδιστριακούς, ώστε τινάς αυτών ελιθοβόλησαν, και το φαρμακείον όπου συνηθροίζοντο, ηθέλησαν να καύσωσι. Τον δε Ζαϊμην, Μπενιζέλον Ρούφον, και Μαυρομιχάλην εκ Πελοποννήσου ελθόντας εις Ζάκυνθον, ο κοινός λαός ελιθοβόλησεν, και ηνάγκασεν αυτούς ν’ αναχωρήσωσι ταχύτερον, και σωθώσιν εις Ύδραν. Την πανταχού της Ελλάδος εξέγερσιν καθ’ εαυτών ιδόντες οι αντικαποδιστριακοί και την υπερίσχυσιν του Κυβερνήτου κατά την συγκαλουμένην συνέλευσιν γνωρίσαντες, εσχεδίασαν να τον δολοφονήσωσι. Και τοιαύτην δολοφονίαν έπραξαν οι εχθροί του έθνους .Ούτοι εκτελεστας της δολοφονίας έλαβον τον Γεώργιον τον υιόν του Πετρόμπεη,ός εκρατείτο εις Ναύπλιον..»
(Π. Χιώτης, Ιστορία του Ιονίου Κράτους, Από συστάσεως αυτού, μέχρις Ενώσεως. Ετη 1815-1864.Υπό Παναγιώτου Χοωτου. Τόμ Α Εν Ζακύνθω Τυπογραφείον η Επτανησος,Χρήστου Χιωτου,1874.σελ.788).
Είναι ιστορικά τεκμιριωμένο ότι η σκοτεινή μορφή του Άγγλου «αρχαιολόγου, εξερευνητή, συγγραφέα, ιστορικού, και φιλέλληνα αγωνιστή» του 21, Gordon,μετέφερε στην Ζακυνθο τον Πετρόμπεη.,με την Γολέτα του.

Ασφαλώς, η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια δεν υπήρξε αποτέλεσμα βρασμού ψυχής ή απλά αντεκδίκησης. Ο γνωστός μεγάλος ιστορικός της Επτανήσου (αλλά και κατά παραδοχήν του αγγλόφιλος) Παναγιώτης Χιώτης, αναγνωρίζει και καταγράφει την προετοιμασία της δολοφονίας και τουλάχιστον μερικά από τα γενεσιουργά της αίτια, τονίζοντας ότι οι αντιπολιτευόμενοι …
…φθονούντες δόξαν και σεβασμόν, α επέφερεν αυτώ ο κοινός λαός της Ελλάδος, ο διακηρύττων παντού αυτόν πατέρα και ευεργέτην, διέβαλλον και εσυκοφάντουν και προς λαόν, και προς ηγεμόνας πάσαν πράξιν του και διοίκησιν. Κατηγόρουν αυτόν ως φιλοδεσποτικόν και αφιλόμουσον, ότι παρεβίαζε το Ελληνικόν σύνταγμα, ότι διέφθειρε τας εκλογάς εις την συγκρότησιν της συνελεύσεως, ότι αυτοδεσπότως και δια των αδελφών αυτού και άλλων Επτανησίων εβούλετο να στηρίξη δυναστείαν και τυραννίαν επί του ελευθέρου λαού της Ελλάδος, ότι έκδοτος εις τα Ρωσσικά συμφέροντα, παραγγώνιζε τους επισήμους φίλους και σχετικούς αγωνιστάς των άλλων Δυνάμεων, ότι απεστρέφετο τας εισηγήσεις των Πρέσβεων και των συμβουλίων, ότι ο Βιάρος και ο Γιαννατάς διωργάνωσαν δικαστήρια, ίνα αφαρπάσωσι την περιουσίαν, και πτωχύνουσι τους ευπορούντας, και εξευτελίσαντες αυτούς, να έχωσιν υποχειρίους εις τον δεσποτισμόν του Ρώσσου Καποδιστρίου. Εν τοσαύταις δε αναιδείαις και ύβρεσιν έφθασαν, ώστε εκάλουν δια της εφημερίδος αυτόν μεν Ηλιογάβαλον, τύραννον, διαφθορέα χρηστοηθείας, και υποκριτήν. άρπαγας δε, και καταχρηστάς τους αδελφούς αυτού και οικείους εκ των Επτανησίων.
Συνεχίζοντας αναφέρει:
… Η ευθύτης όμως του ανδρός, και η επιδοκιμασία πάσης διοικητικής πράξεως παρά της συνελεύσεως, και ο σεβασμός και η υπόληψις εν γένει παρ’ όλου του λαού της Ελλάδος και των εν αλλοδαπή ομογενών, κατέβαλον ως ιστόν αράχνης πάσαν κατηγορίαν των αντιπολιτευομένων και αντίδρασιν. Διό εξεμάνησαν ούτοι οίτινες ενώ επερίμενον να ίδωσι τον Κυβερνήτην αποδιωγμένον εκ της εξουσίας υπό της συνελεύσεως, και επωνειδιζόμενον δια πολιτικήν πορείαν παρά ταις συμμάχαις Αυλαίς, είδον αυτόν ευφημούμενον ως σωτήρα και υποστηριζόμενον ως κηδεμόνα νέου ηγεμόνος. Ενώ δε εστοχάζετο ο Κυβερνήτης να μεταβή αυτοπροσώπως εις Λονδίνον, και συνομιλήση προς το εκεί συμβούλιον, ίνα εκπεραιωθώσι ταχύτερον αι αγαθαί βουλαί των Δυνάμεων υπέρ των Ελληνικών συμφερόντων, οι κορυφαίοι των αντιπολιτευομένων Μαυρομιχάλης, Μαυροκορδάτος, Ζαϊμης, προσκαλούμενοι να λάβωσι Γερουσιαστού θέσιν, παρητούντο, και επορεύοντο εις Ύδραν, ίνα συνεργώσι μετά των λοιπών συναθροισθέντων αντιπάλων του Κυβερνήτου.

Μαρτυρία-επιβεβαίωση Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης επιβεβαιώνει τον Αυγουστίνο Καποδίστρια: Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης στα 1840 ομολόγησε την Αλήθεια λέγοντας στο Γιατροφιλόσοφο Πύρρο που κατηγόραε τον Ιωάννη Καποδίστρια τούτα τα λόγια:
«Δεν μετράς καλά φιλόσοφε… Ανάθεμα στους Αγγλογάλλους που ήσαν η αιτία κι εγώ έχασα τους δικούς μου, και το Έθνος έναν άνθρωπο που δε θα τονε ματαβρεί, και το αίμα του με παιδεύει ως τώρα…»
Βλαχογιάννης, Ιστορική Ανθολογία, σελ.59./
Επίσης βλέπε Δ. Κόκκινος, Κανάρης, σελ. 415

Από τους δολοφόνους (γιους του Πετρόμπεη), ο Κωνσταντήν Μπέης, όταν τον συνέλαβαν και λίγο πριν πεθάνει από τα τραύματά του, ζητώντας έλεος δηλώνει: «Δεν φταίω εγώ στρατιώται, άλλοι μ’ έβαλαν».
Κασομούλης, Τόμος 3, σελ. 440

Ο άλλος εκ των δολοφόνων, ο Γ. Μαυρομιχάλης, αμέσως μετά τη δολοφονία καταφεύγει στο σπίτι του αντιπρεσβευτή της Γαλλίας Βαρώνου Ρουάν και δηλώνει:
«Σκοτώσαμε τον τύραννο. ‘Μπιστευόμαστε στην τιμή της Γαλλίας. Να τ’ άρματά μας». Ο Ρουάν υπεσχέθη προστασίαν.
Κασομούλης, ως ανωτέρω.

Προσχεδιασμένο και προπληρωμένο το έγκλημα (Δ. Φωτιάδης, Τ. Ευαγγελίδης)
Πληρωμένοι οι εκτελεστές-δολοφόνοι του Ιωάννη Καποδίστρια. (Ένα καλά φυλαγμένο μυστικό).
Σε αντίθεση με το κυρίαρχο κατά συνθήκη ψεύδος ότι οι Μαυρομιχαλαίοι από εκδίκηση και πιστοί στα έθιμα της Μάνης, δολοφόνησαν τον Ι.Κ., η ιστορία μαρτυρεί το αντίθετο.
Η χρηματική αμοιβή των δολοφόνων είχε πριν από τη δολοφονία διασφαλιστεί,./
Όπως είχε διασφαλιστεί και από τους ξένους προστάτες, η προστασία τους. Ας παρακολουθήσουμε όμως τον Φωτιάδη στην παρουσίαση αλλά και την τεκμηρίωση από άλλες ιστορικές πηγές της επ’ αμοιβή εκτελέσεως του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος:
«Ένα Μπιστόλι Θα Μας Σώσει…»

Πώς όμως ο θείος κι ο ανεψιός πήρανε την απόφαση να σκοτώσουνε τον Καποδίστρια και ποιος τυχόν τους έσπρωξε σ’ αυτό; Την απάντηση δε θα σου τη δώσω εγώ, μα ο Δημητράκης. Να τι γράφει:
«Οδηγουμένου του Ζωγράφου τω 1830 δια του λιμένος του Ναυπλίου εις εξορίαν, και ζητήσαντος να ίδη τον Κυβερνήτην, ούτος ου μόνον τον εδέχθη, αλλά και τον διόρισε μέλος του Ακυρωτικού, αλλ’ ο Μπερούκας δια του Βιάρου αδελφού του Κυβερνήτου εκίνησε πάντα λίθον ίνα τω αφαιρεθή η υπηρεσία αυτή. Ο Ζωγράφος λοιπό αποχαιρετών τον Λόντον, τω είπεν εις το ωτίον: «Ένα μπιστόλι θα μας σώσει από τον άνθρωπον τούτον (τον Κυβερνήτην)». Και είναι ο πρώτος όστις εξεδήλωσε τοιαύτην ιδέαν, ην εκκαλιέργησε μεταβάς εις Ύδραν παρά τοις εκεί εξορίστοις. Ο δε Λάζαρος Κουντουριώτης εχορήγησεν 1000 βενέτικα εις τον εκτελεστήν, ο δε Ζωγράφος έγραψεν ειςτον φαυλόβιον προ και μετά την Επανάστασιν, και επί Βασιλείας ακόμη, θεωρούμενον Ανδρέα Καλαμογδάρτην προεστόν Πατρών, πατέρα της νεονύμφου τότε Καλλιόπης Παπαλεξοπούλου, μεθ’ ης πολλάς σχέσεις είχον οι εν Ναυπλίω περιορισμένοι Γεώργιος και Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης, του γέροντος Πετρόμπεη όντος εν περιορισμώ εις Ίτς-Καλέ. Ο Καλαμογδάρτης ακούσας ότι θα περιέλθη εις χείρας του το τόσον χρηματικόν ποσόν, εφρόντισε δια της θυγατρός του να ωθήσει τους Μαυρομιχαλαίους εις το έγκλημα της δολοφονίας του Κυβερνήτου. Αυτή δε, άμα τους είδε, τους ωνόμασε με τα ονόματα των τυραννοκτόνων Αρμοδίου και Αριστογείτονος, ούτω δε τους ωνόμαζεν και εφεξής, όταν επείσθησαν ούτοι να εκτελέσωσι την πράξιν. Διεβίβασαν δε την τοιαύτην σκέψιν εις τους εν Μεσσηνία συγγενείς των, δια να συνεννοηθώσι μετά των Γάλλων αξιωματικών, αν είναι εις κατάστασιν να στείλωσι πλοίον δια να τους παραλάβει μετά την πράξιν, αν δυνηθώσι να διαφύγωσιν. Οι εν Μεσσηνία Γάλλοι παραδέχθησαν το σχέδιον, και το ανεκοίνωσαν εις τους εν Ναυπλίω αντιπροσώπους της Γαλλίας και της Αγγλίας να δώσωσι συνδρομήν εις τους δολοφόνους μετά την πράξιν. Ο Καλαμογδάρτης έδωκεν εις τους Μαυρομιχαλαίους 250 φλωριά, ειπών αυτοίς ότι κατόπιν θα στείλη και τα υπόλοιπα ο Λαζ. Κουντουριώτης, ενώ είχε λάβει ολόκληρον το ποσόν των 1000 φλωρίων». (Απόσπασμα από τα ανέκδοτα απομνημονεύματα του Δ. Δημητράκη, όπως αναφέρεται από τον Βλαχογιάννη σε υποσημείωση στα «Στρατιωτικά ενθυμήματα» του Κασομούλη, τ. γ’, σ.433-434).
Οι πληροφορίες αυτές του Δημητρακάκη στέκουνται πειστικές; Βασικά ναι, γιατί τα ίδια πάνω-κάτω βεβαιώνει και ο Σπηλιάδης, που είτανε τότες γραμματέας της Εκστρατείας, δηλαδή πρωθυπουργός. Τα ίδια λέει, με τούτον εδώ το σύντομο τρόπο, κι ο Κολοκοτρώνης: «Τους εγύρισαν τα μυαλά, τάζοντές τους χιλιάδες τάλαρα και άλλα, και αν δεν επαρακινούντο αυτοί από μεγάλας υποσχέσεις,και να είναι βέβαιοι ότι θα γλιτώσουν, δεν το αποφάσιζαν ποτέ». (Κολοκοτρώνη Απομνημονεύματα, εκδ. Βαλέτα, τ. γ’, σ.183).

Η αλήθεια της προσχεδιασμένης και επ’ αμοιβή εκτέλεσης του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος, επιβεβαιώνεται και από τον ιστορικο Ευαγγελίδη και τεκμηριώνεται από πηγές που και αυτός παραθέτει:
Είχε ήδη μάλιστα συλληφθή η ιδέα του «φόνου του τυράννου». Ο Πρόκες-Όστεν μάλιστα γράφει, ότι «έρανος προς μίσθωσιν δολοφόνων περιεφέρετο σχεδόν αναφανδόν, και ότι ο μεν Μαυροκορδάτος ηνείχετο, ο δε Ζωγράφος και υπεστήριζεν αυτόν… Ο δε ανίκανος Υψηλάντης είχεν αποσυρθή εις Άργος, και τοιούτον υπεδύθη ήθος, ώστε οι συνωμόται απήτησαν παρ’ αυτού συνδρομήν προς εκτέλεσιν αποτροπαίου σχεδίου. –Ουχί! απήντησεν ούτος τότε. Ο Καποδίστριας δεν είναι τύραννος και η τυραννοκτονία δεν είναι αρετή. Αν δε ήτο τοιαύτη, δεν θα εμίσθουν δολοφόνους, αλλά θα εξετέλουν μόνος μου την πράξιν». (Geschichte de Abfalls der Griechen, τόμ.Β’, σελ.456, Πρβλ. και Leben des Friedrich υπό H.W.J. Thiersch, Leipzig 1866, εν ω δημοσιεύεται επιστολή του Θηρσίου προς τον πρίγκηπα Βρέδε λέγουσα: «Ουδείς εφοβείτο μάλλον τοιαύτην τινά καταστροφήν, ή η μερίς των πολιτικών αντιπάλων του Κυβερνήτου. Η δολοφονία είναι ξένη εις τον ελληνικόν χαρακτήρα»).
Περί των εσωτερικών συνεργών και πρωτεργατών της δολοφονίας (πέραν των ξένων ηθικών αυτουργών) (Θ. Γρίβας)

Την ενεργό και ηγετική ανάμειξη του Μαυροκορδάτου, ηγετικού στελέχους της αντικαποδιστριακής φατρίας, στην προετοιμασία της δολοφονίας του πρώτου Κυβερνήτη της Νεώτερης Ελλάδος, κατήγγειλε στην Ελληνική Βουλή, 26 Ιανουαρίου 1845, παρουσία του Μαυροκορδάτου, ο γνωστός οπλαρχηγός Γρίβας με τα ακόλουθα λόγια:
«Όποτες είτανε στην Ελλάδα αυτός ο Μαυροκορδάτος, την έφαγε. Όταν τον είδα πρωθυπουργό, ευτύς είπα πάει η πατρίδα. Κι έχει ακόμα πρόσωπο να’ρχεται μπροστά μας και να μας λέει τα παραμύθια της Χαλιμάς. Ποιος σκότωσε τον Καποδίστρια παρ’ αυτός; Και θέλει να μιλάει ακόμα!»
Δημ. Φωτιάδη, Όθωνας, εκδόσεις Μέλισσα, σελ.24

Θεόδωρος Γρίβας: Ιστορική προσωπικότητα. Ηπειρώτης οπλαρχηγός (Πρέβεζα 1797-Μεσολόγγι 1862). Ο Θ. Γρίβας, γόνος οικογένειας αρματωλών του Βάλτου (πατέρας του ο Δράκος Γρίβας) συμπεριλαμβάνεται, μαζί με τον αδελφό του Γαρδικιώτη Γρίβα στους υποστηρικτές της άμυνας της Λευκάδας υπό τον Ιωάννη Καποδίστρια, με συμμετοχή στα Ορλωφικά, έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1821 στην Αιτωλοακαρνανία και στην εξέγερση της Ηπείρου το 1854, και μεταπελευθερωτικά προήχθη σε γενικό επιθεωρητή του στρατού και στρατάρχη των επαναστατημένων Ηπειρωτών. Αναμείχθηκε δε στην πολιτική, εξελέγη βουλευτής Μεσολογγίου. Σύζυγός του η κόρη της Μπουμπουλίνας, Ελένη Μπούμπουλη, και γιος τους ο Δημήτριος Θ. Γρίβας, στρατιωτικός και υπουργός.

. Η Πρόσφατη έρευνα και δημοσίευση.
Κατά την γνώμη μου, η συνέχιση της έρευνας παραμένει απόλυτα αναγκαία. .
Ενδιαφέρουσα,πολύ ενδιαφέρουσα είναι η έρευνα του Μιχαλη Ντόστα που πρόσφατα δημοσιεύτηκε
Ο Μιχάλης Ντόστας Η Δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια και η διερεύνηση της στο αφιερωμα του Περιοδικού ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΣΤΟ 21 .τεκμηριώνει απολυτα την Γαλλικη συμμετοχή, στην προετοιμασία και την εκτελεστή της δολοφονίας. Περιορίζει ομως την συμμετοχή αυτή, στο επιπεδο των εν Ελλάδι Γάλλων,τονίζοντας οτι δεν βρήκε τεκμηρια συμμετοχής της Γαλλικης Κυβέρνησης./ .Επισης παραδεχεται την σαφή γνωση των Αγγλων οχι όμως και την συμμετοχή τους στο έγγλημα.