Η απάντηση του Φώτου Τζαβέλλα!4 Δεκεμβρίου 1803

Δεκέμβριος!

  Μήνας αίματος, θρήνου και ξεριζωμού των Σουλιωτών μα και λύτρωσης, όταν αξιώθηκαν να επιστρέψουν στο Βουνό στις 6 Δεκεμβρίου του 1820, για να ρίξουν το πρώτο ντουφέκι της επανάστασης των Ελλήνων και να χαρίσουν νέες σελίδες δόξας στο Γένος!

  Βρισκόμαστε στις 4 Δεκεμβρίου του 1803 λίγο πριν το τέλος του Σουλίου και ο Βεζύρης επιθυμεί διακαώς την εξόντωση των Σουλιωτών με πόλεμο και όχι την έξοδό τους με συνθήκη, κάτι που τον κάνει να επιπλήξει τον γιο του Βελή που φαίνεται να συμφώνησε λίγο νωρίτερα με τους Ζερβάτες της Κιάφας για την αποχώρησή τους!

  Ο Φώτος Τζαβέλλας με επιμονή του Βελή έχει αφεθεί από τον Αλή Πασά από τα Γιάννενα να επιστρέψει στο Σούλι για να διαπραγματευτεί την συνθήκη αποχώρησης και των υπόλοιπων Σουλιωτών, αφήνοντας με την σειρά του (όπως κάποτε ο πατέρας του ο Λάμπρος είχε αφήσει αυτόν), όλη του την φαμελιά σε ομηρία!
Την γυναίκα του την Δέσπω Πάνου, την τσούπρα του και τους γιους του Νικόλαο, Κίτσο, Γιαννάκη (Μπακατσέλο) και Κωνσταντή, γνωστοί μετέπειτα αγωνιστές και Στρατηγοί της επαναστάσεως.

  Η οικογένεια του Φώτου βγήκε από το πολιορκημένο Κούγκι και με συνοδεία Τουρκαλβανών αφού έφτασε στα Γιάννενα, αφέθηκε ο Φώτος να πάει στο Σούλι που είχε πλέον καταλάβει ο Βελή Πασάς.

Μετά την αποτυχία του όμως να πραγματοποιήσει το σχέδιό του, που ήταν να φυγαδευτούν οι άμαχοι στην Κέρκυρα και να μείνουν οι μάχιμοι άνδρες για να πολεμήσουν μέχρις εσχάτων, απομονώθηκε με τον Καλόγερο Σαμουήλ και τους υπό αυτόν Σουλιώτες στο Κούγκι.
Ο Βελής Πασάς λέει στον πατέρα του:
«εάν εγώ πάτερ μου εστάθηκα ανάξιος δια τον αφανισμόν των Ζερβάτων, ιδού αντίκρυ ο Τζαβέλλας με την γενεάν του και εναπολειφθέντας Σουλιώτας εκλείσθη εις το Κούγκι.
Πήγαινε ο ίδιος δια να τον πάρης με τ’ άρματα»

Ο Αλή Πασιάς ευθύς έγραψε τω Τζαβέλλα δια να παραδοθή με όσους ευρίσκεται κλεισμένος και ότι αν κάμη το εναντίον, θέλει τους απεράσει όλους μικρούς και μεγάλους από το σπαθί του. Ο Τζαβέλλας τω απεκρίθη ως ακολούθως:
«Βεζύρη μου, μη στοχασθής ότι θέλει με εύρης δειλόν και μικρόψυχον επειδή έχεις την γυναίκα μου και τα παιδία εις χείρας σου.
Η περίστασις της Πατρίδος μου με κάνει να μη στοχαστώ, ούτε γυναίκα ούτε παιδιά.
Είσαι εξουσιαστής να τους κάμης ότι και όπως θέλεις, εγώ όμως με όλην μου την γενεάν και όσους συμπατριώτας έχω μαζί μου είναι αδύνατον να σοι παραδώσωμεν τ’ άρματα»
4 Δεκεμβρίου 1803
Η απόκρισις αύτη εις πολύν θυμόν έφερε τον Βεζύρην κατά του Τζαβέλλα....
(Χρ. Περραιβός έκδοση 1815)

Ο Φώτος τίμησε το όνομα του Πατέρα του και με τη σειρά του θυσιάζει την οικογένειά του για την Πατρίδα, ποντάροντας όμως στην πίστη των συμπατριωτών του και γνωρίζοντας καλά μέσα του ότι αν κάνουν αυτό που πρέπει ως Σουλιώτες, δεν θα τολμήσει ο Πασάς να τους πειράξει. Όπως και έγινε!
Επακολούθησε φονικότατη μάχη (η τελευταία που καταγράφεται) των στρατευμάτων του Αλή Πασά με τους Σουλιώτες, όπου οι εκατόμβες των νεκρών Αλβανών έπεισαν τον Αλή Πασά να αφήσει τους Σουλιώτες να φύγουν με ευνοϊκή για αυτούς συνθήκη!
Γνώριζε ο Βεζύρης καλά μέσα του ότι με τους Σουλιώτες αντίπαλους σε όσο δεινή θέση κι αν βρίσκονταν, ο θρίαμβος από την καταστροφή απείχαν μία μόνο στιγμή.
Το θυμόταν από το 1792 μα και από την πρόσφατη εμπειρία του από την τετράχρονη φθοροποιό για αυτόν πολιορκία, όπου του είχαν φύγει σχεδόν τα μισά στρατεύματα, εκτός των χιλιάδων νεκρών και του καταβαραθρωμένου τους ηθικού!
Η οικογένεια του Φώτου αφήνεται ελεύθερη και μαζί με τις άλλες οικογένειες Σουλιωτών, αναχωρούν για την Πάργα και την Κέρκυρα μεγαλώνοντας τη νέα γενιά Ηρώων! Αυτή που θα μπει μπροστά στην Ελληνική Επανάσταση και θα απελευθερώσει την Ελλάδα μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες.
Δεκέμβριος!
Μήνας Σουλιωτών!
Του Κωστα Τζαβέλλα.

πηγή