Η λατρευτική εικόνα της Αποτομής του Προδρόμου

Η Μονή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου «ἐν τοῖς Στουδίου» της Κωνσταντινούπολης ήταν η πρωτεύουσα Μονή της Πόλης και ο Ηγούμενός της ο Πρώτος των Ηγουμένων. 

Γνωρίζουμε ότι στην πανήγυρη της Μονής στις 29 Αυγούστου πήγαινε ο ίδιος ο Αυτοκράτορας με το «βασιλικόν ἀκάτιον» μέσω θαλάσσης και τον υποδέχονταν οι περίπου 700 μοναχοί με αναμμένα κεριά.

 Η Μονή Στουδίου επηρέασε όλες τις μονές της Ανατολής στα Τυπικά, στην υμνολογία, στην καθημερινή ζωή και στην λατρεία. Η καθιέρωση της νηστείας την 29η Αυγούστου είναι προφανώς έργο των μοναχών της.

 Παρόλη την λάμψη της Μονής των Στουδιτών, δεν διασώθηκε καμία μαρτυρία για κάποια ιδιαίτερη λατρευτική εικόνα της Αποτομής του Προδρόμου. 

Φαίνεται πως ο τύπος αυτός άργησε πολύ να διαμορφωθεί.

Στην εντοίχια ζωγραφική απαντάται πρώτη φορά μάλλον στην Δύση, στο έργο του Τζιόττο στα 1320 και στην Ανατολή αργότερα, στην Μονή Ντέτσανι στα 1350. 

Στο έργο του Τζιόττο φαίνεται η μεταφορά της κεφαλής από την Σαλώμη (φωτο 1), ενώ στο Ντέτσανι ο άγιος σκύβει για να δεχθεί χτύπημα από σπαθί (φωτο 2).

 Και στις δύο περιπτώσεις δεν απεικονίζεται ο κομμένος λαιμός. 

Κατά την Τουρκοκρατία κυριαρχεί μια πιο δραματική σκηνή με έντονα δυτικά στοιχεία, η οποία αναπαράγεται μέχρι σήμερα (φωτο 3, Θεοφάνους, Μονή Σταυρονικήτα, 1546)
+Ε. Γ.

πηγή