Τα παράπονα του Αγ.Ιωάννου του Χρυσοστόμου για την συμπεριφορά των πιστών στον ναό και την αδιαφορία τους

Σήμερα όλοι σας έχετε μεγάλη χαρά.Μό­νον εγώ έχω απέραντη λύπη. Κι αυτό, γιατί όταν αναλογισθώ πώς όταν πέ­ραση ή εορτή καί αυτό το πλήθος παλί θα έξαφανισθή, καίγομαι καί λυ­πούμαι κατακαρδα. Τόσα παιδιά γέν­νησε ή Εκκλησία καί όμως δεν τα βλέπη για να τα απόλαυση σε κάθε σύναξι, αλλά μόνον όταν ύπάρχη κά­ποια μεγάλη εορτή. Πόση άγαλλίασις πνευματική, πόση χαρά, πόση δόξα για τον Θεό, πόση ωφέλεια για τίς ψυ­χές θα υπήρχε, αν σε κάθε σύναξι βλέπαμε να είναι γεμάτη ή εκκλησία:Τί μπορώ, για πες μου, να σε δι­δάξω για όλα τα αναγκαία της πίστε­ως, όταν έρχεσαι στην εκκλησία μία ή δυο φορές τον χρόνο; Για την ψυχή, για το σώμα, για την αθανασία, για την Βασιλεία των ουρανών, για την κόλασι, για την γέεννα, για την μακροθυμία του Θεού, για την συγχώρησι, για την μετάνοια, για το βάπτι­σμα, για την άφεσι των αμαρτιών, γι' αυτή την δημιουργία, την ουράνια καί την επίγεια, για την φύσι των άγγέλων, για την κακουργία των δαιμό­νων, για τα τεχνάσματα του διαβό­λου, για τον τρόπο ζωής των Χρι­στιανών, για τα δόγματα, για την ορθή πίστη, για τίς διεφθαρμένες αιρέσεις;» (Λόγος εις το άγιον Βά­πτισμα).

***

   Παραπονείται για την αδιαφορία των Χριστιανών για τα πνευματικά. Έρμηνεύων το του Κυρίου «Ζητείτε πρώτον την Βασιλείαν του Θεού καί την δικαιοσύνην αύτού καί ταύτα πά­ντα προστεθήσεται ύμϊν» (Ματθαίου Στ, 33), αναφέρει:«Προσέξτε- Μη ζητείτε, λέγει ό Κύριος, τα του παρόντος βίου διό­λου». Εμείς όμως συνεχώς αυτά ζη­τούμε. Λέγει να επιζητείτε τα επου­ράνια. Εμείς όμως ούτε για λίγη ώρα δεν τα επιζητούμε. Ίσα-ισα όση μέρι­μνα επιδεικνύουμε για τά βιωτικά, τόσην ολιγωρία καί αδιαφορία έχουμε για τα πνευματικά. Μάλλον δε ή αδια­φορία μας είναι πολύ περισσότερη» (Ομιλία ΚΒ' εις τον Ματθαίον).

***

  Είχε δε ό ιερός Πατήρ πρόβλημα με το άκροατήριόν του. 'Αλλοτε συνωθούντο, άλλοτε έξηφανίζοντο.Κάποια   μεγάλη   Τεσσαρακοστή συνέβη το έξης: Αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα την έρμηνείαν εις την έξαήμερον του Μωυσέως, τίς εξ δηλαδή ήμερες της δημιουργίας. "Ομιλία πρώτη: «Χαίρω καί ευφραίνομαι γιατί βλέπω να στολίζεται ή Εκκλησία του Θεού με το πλήθος των παιδιών της. Σάς βλέπω όλους να τρέχετε προς τον ναό με πολλή την χαράν». Έρ­χεται ή Καθαρά Τρίτη: «Είμαι γεμάτος σήμερα με χαρά μεγάλη, βλέποντας τα αγαπημένα σας πρό­σωπα». Τα ϊδια καί την Καθαρά Πέ­μπτη: «Βλέποντας, αγαπητοί, την μεγάλη σας προθυμία στο να συγκεντρώνεσθε στην σύναξί μας στον ναό, διακατέχομαι από μεγάλη χαρά καί δεν παύω να δοξάζω τον φιλάν­θρωπο Θεό για την προκοπή σας».Έρχεται όμως καί το Σάββατο: «Θέλω να αρχίσω την συνηθισμένη μου διδασκαλία, αλλά διστάζω καί υποφέρω. Λίγο φύσηξεν ό διάβολος καί ξεχάσατε όλη την προηγούμενη διδασκαλία καί την καθημερινή παραίνεση. Τρέξατε οί πάντες στην σα­τανική εκείνη πομπή, στον ιππόδρο­μο. Βγάλατε από τίς ψυχές σας την σύνεση της αγίας Τεσσαρακοστής κσί πέσατε στα δίχτυα του διαβόλου».Κρίμα στα τόσα κηρύγματα.
  Αλλ' ό μέγας ρήτωρ, ό ίσχνόφωνος άμα καί άγγελόφωνος εκφράζει καί άλλα παράπονα. Γνωρίζει καλώς ότι: «Όπως για το σώμα απαραίτη­τος είναι ή τροφή, έτσι καί για την ψυ­χή ή διδασκαλία των θείων λογίων. 
Γι' αυτό τρέχουμε στην καθημερινή σύναξη, ώστε να σας ωφελήσουμε. Γιατί αν έχεις κάποια κακή επιθυμία θα την κατάσβεσης καί μόνον αν δής την εκκλησία. Καί αν οργίζεσαι με ευκολία θα νικήσης αυτό το θηρίο. Καί άν έχης οποιοδήποτε πάθος πού σε πολιορκή εύκολα θα νικήσης τίς δυσκολίες καί θα φέρης γαλήνη καί ειρήνη πολλή στην ψυχή σου» (περί "Ομοουσίου λόγος'' ΙΑ').

***

 Συνέβαιναν όμως διάφορα παρά­ξενα πράγματα. Πολλοί από τους άκροατάς νύσταζαν, άλλοι δεν πρό­σεχαν ή πρόσεχαν άλλου. «Άλλα ξυ­πνήστε καί αφήστε την βαρυεστημάρα. Σάς κηρύττουμε έρμηνεύοντες την Άγια Γραφή, καί σεις αντί να προσέχετε παίρνετε τα μάτια σας από μένα καί κοιτάτε προσεκτικά τίς λαμπάδες καί τον νεωκόρο πού τίς ανάβει. Δεν βλέπετε τίποτε το παρά­ξενο, ούτε κάτι το παράδοξο. Βλέ­πετε ένα άνθρωπο που κάνη συνειθισμένα πράγματα. Καί όμως στρέφε­τε προς τα εκεί τα πρόσωπα σας» (Λόγος Δ' εις την Γένεσιν).

***

  Πολλοί βαρυόντουσαν τα συνεχή κηρύγματα. Πήγαιναν στα πρώτα καί σιγά-σιγά αραίωναν: «Τι συμβαίνει; Όσο προχωρούν οί εορτές,τόσον καί οί συγκεντρώσεις γίνονται αραιό­τερες. Άλλ'ας μη βαρυόμαστε εμείς οί παρόντες. Αυτές οί συνάξεις γίνο­νται αραιότερες ως προς το πλήθος, άλλ' όχι ως προς την προθυμία. Λι­γότερες σε αριθμό, αλλ' όχι καί στον ιερό πόθο» ("Ομιλία προς τους έγκαταλείψαντας την σύναξιν της Εκκλη­σίας).

***

  Οί δε Κωνσταντινουπολίτες ήσαν λίαν ευπαθείς καί στις καιρικές συνθήκες. Καταπέλτης ό ιερός Πα­τήρ: "Τί συμβαίνει λοιπόν;Έπρεπε όλη ή Πόλις να είναι εδώ, παρούσα σήμερον. Καί όμως ελάχιστοι από τους πιστούς προσήλθαν. Γιατί άρα­γε; Μήπως αίτιον είναι ή λάσπη καί ή βροχή;Δεν θέλω να το πιστέψω. Δεν είναι ή λάσπη αλλ' ή ραθυμία σας καί ή πεσμένη σας προθυμία. Πώς μπο­ρούν να συγχωρηθούν αυτοί πού απουσιάζουν, την στιγμή πού αυτοί οί μάρτυρες που ήλθαμε να τιμήσου­με περιφρόνησαν καί αυτή την ίδια τους την ζωή; Καί είναι δυνατόν να έμποδισθούν από την λάσπη;» (Ομι­λία εν τη παλαιά Πέτρα).

***

 'Ας επανέλθουμε όμως στο πα­ράπονο του ιερού Πατρός για την συμπεριφορά των Χριστιανών μέσα στον ναό: «Όταν γίνεται προσευχή,  νέοι καί γέροντες κάθονται ψυχροί,  Ανάξιοι καί καθάρματα μάλλον παρά νέοι, καγχάζοντας, συνομιλούντες  καί κοροϊδεύοντες αλλήλους, καθι­σμένοι στα γόνατα... Βλέπετε πόση κακία κατέχει την οικουμένη... Βλέ­πω καί άλλους να κουβεντιάζουν όρθιοι, ενώ τελείται ή θεία Λειτουρ­γία. Οί δε πιο ανόητοι άπ'αυτούς, όχι μόνον την ώρα της προσευχής αλλά καί την ώρα πού δέχονται την εύλογίαν του ιερέως. Τί τόλμη, Θεέ μου, πότε θα έλθη ή σωτηρία; Πώς θα μπο­ρέσουμε να εξιλεώσουμε τον Θεό; Δεν καταλαβαίνεις ότι συμπροσεύχεσαι με αγγέλους; Με αυτούς συμψάλλεις, με αυτούς υμνείς καί στέκε­σαι καί γελάς; Δεν φοβάσαι τον Θεό;» (Ομιλία ΚΔ' εις τάς Πράξεις).
Άλλου δε γίνεται ό λόγος του τομώτερος μαχαίρας διστόμου: "Φο­βούμαι μήπως αντί να γίνετε άγγελοι (όπως ό Κύριος θέλει) γίνεσθε χοίροι από χοιροστάσιο καί ϊπποι θηλυμανείς. Όλα έχουν χαθή καί διαφθαρή. Καί ή εκκλησία δεν διαφέρει σε τίπο­τε από συγκεντρωσι όνων καί καμή­λων. Γυρνώ εδώ καί έκεί να βρω πρό­βατο καί δεν μπορώ να δω. Έτσι κλωτσούν όλοι σαν άλογα καί άγρια όνάρια καί γεμίζουν με κοπριά αυτόν τον τόπο. Καί αν κανείς μπορούσε να δη καί να άκούση αυτά πού λέγονται σε κάθε σύναξι από άνδρες καί γυναίκες  θα δη ότι είναι πιο ακάθαρτο καί από την κοπριά. Γι' αυτό σας παρακαλώ να αλλάξετε αυτή την πονηρή συνή­θεια ώστε ή εκκλησία να άποπνέη μύρο» (Ομιλία ΠΗ' εις το κατά Ματ­θαίον).

του ηγουμένου της Ι.Μ.Τατάρνης π.Δοσιθέου Κανέλλου-Πειραική Εκκλησία