Οἱ Ξενοφωντινοί Ὁσιομάρτυρες Χρύσανθος, Νεόφυτος, Ἰσαάκ καί Ξενοφῶν, καί ὁ Οἰκονόμος Δαμιανός

Οἱ Ξενοφωντινοὶ Ὁσιομάρτυρες Χρύσανθος, Νεόφυτος, Ἰσαὰκ καὶ Ξενοφῶν, καὶ ὁ Οἰκονόμος Δαμιανὸς († 1821 Κωνσταντινούπολη,1822 Θεσσαλονίκη)

Στὴ χορεία τῶν Ἁγίων τῆς Μονῆς συγκαταλέγονται οἱ Ξενοφωντινοὶ ὁσιομάρτυρες Χρύσανθος, Νεόφυτος, Ἰσαὰκ καὶ Ξενοφῶν, οἱ ὁποῖοι μαρτύρησαν ὡς ἱερὰ σφάγια στὸ βωμὸ τῆς πίστεως κατὰ τὰ πρῶτα ἔτη τῆς ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως. Στὴ χορεία αὐτὴ ἀνήκει πιθανότατα καὶ ὁ Ξενοφωντινὸς οἰκονόμος Δαμιανός, ὁ ὁποῖος μαρτύρησε «ὑπό των ἀγάρων» στὴ Θεσσαλονίκη, τὴν περίοδο κατὰ τὴν ὁποία μαρτύρησαν ἀρκετοὶ ἐκκλησιαστικοὶ ἄνδρες καὶ πρόκριτοι αὐτῆς τῆς πόλεως.

Πρώτη συνέπεια τῆς συμμετοχῆς στὸν ἀγῶνα τοῦ Γένους ἦταν ἡ διακοπὴ τῶν σημαντικότατων γιὰ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Ξενοφῶντος ἐργασιῶν ἀνοικοδόμησης. Ὅμως πολὺ πιὸ δραματικὴ συνέπεια ἦταν ὅτι τοὐλάχιστον τέσσερις Ξενοφωντινοὶ μοναχοί, ὁ Χρύσανθος, ὁ Νεόφυτος, ὁ Ἰσαὰκ καὶ ὁ Ξενοφῶν, τὰ ὀνόματα τῶν ὁποίων καταγράφονται στὸ Βιβλίο Προθέσεως τῆς Μονῆς καὶ σὲ ἄλλες πηγὲς τῆς περιόδου, μαρτύρησαν στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ τὴν Θεσσαλονίκη τὸ 1821 καὶ τὸ 1822. Ἀναφέρονται καὶ στὸ ἔργο του Δοσιθέου Κωνσταμονίτου, «Νέον Ὑπόμνημα τῶν νεοφανῶν ἱερομαρτύρων καὶ ὁσιομαρτύρων», ποὺ γράφηκε τὸ 1855. Μάλιστα ὁ ὁσιομάρτυς Χρύσανθος μαρτύρησε στὴν Πόλη «ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας» τὴν ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως, στὶς 10 Ἀπριλίου 1821, τὴν ἴδια μέρα ποὺ ἀπαγχονίστηκε καὶ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ε΄ στὴν πύλη τοῦ Πατριαρχείου.

Ἀπολυτίκιον.Ἦχος γ΄. Θείας πίστεως.
«Νέοι Μάρτυρες, παλαιάν πλάνην, καταστρέψαντες, ὕψωσαν πίστιν, τῶν Ὀρθοδόξων, καί στερρῶς ἠγωνίσθησαν τήν γάρ ἀνόμων θρησκείαν ἐλέγξαντες, ἐν παρρησίᾳ Χριστόν ἀνεκήρυξαν, Θεόν τέλειον. Καί νῦν ἀπαύστως πρεσβεύουσι, δωρήσασθαι ἡμῖν τό μέγα ἔλεος.»