Στον πόλεμο οι πληροφορίες είναι υψίστης σημασίας. Αυτό το γνώριζε ο γιατρός και αξιωματικός του Βουλγαρικού Στρατού Φίλιππος Νίκογλου, για αυτό έκανε ο,τι περνούσε από το χέρι του, έτσι ώστε οι πληροφορίες που κατείχε να φτάσουν στους Έλληνες.
Αυτή είναι η άγνωστη ιστορία ενός Έλληνα πατριώτη που γεννήθηκε στην Ανατολική Ρωμυλία (σήμερα νότια Βουλγαρία) όπου έζησε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του, πήρε την βουλγαρική ιθαγένεια, υπηρέτησε τον Βουλγαρικό Στρατό ως αξιωματικός στον Α Βαλκανικό Πόλεμο, του απονεμήθηκε παράσημο στην Ελλάδα το 1950 και πέθανε στην Θεσσαλονίκη το 1953. Αυτός ήταν ο Φίλιππος Νίκογλου. Χωρίς αυτόν ίσως σήμερα η Θεσσαλονίκη να μην ήταν ελληνική.
Ο Νίκογλου είχε γεννηθεί στη Στενήμαχο της Ανατολικής Ρωμυλίας (σήμερα Ασένοβγκραντ στη νοτιοανατολική Βουλγαρία) το 1871 και ήταν από εύπορη αστική οικογένεια. Η Στενήμαχος κατοικούνταν κυρίως από Έλληνες. Η Ανατολική Ρωμυλία είχε έως τις αρχές του 20ου αιώνα ακμάζουσες ελληνικές κοινότητες που ασχολούνταν με το εμπόριο. Μητρόπολη του Ελληνισμού της Ανατολικής Ρωμυλίας ήταν η Φιλιππούπολη (σήμερα Πλόβντιβ). Ο Νίκογλου τελείωσε ιδιωτικό ελληνικό σχολείο και κατόπιν την ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Φιλιππούπολης. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Γερμανία. Εργάστηκε ως γιατρός-χειρούργος στη Σόφια και ήταν διακεκριμένο μέλος της ελληνικής κοινότητας της πόλης.
Το 1885, όταν ο Νίκογλου είναι 14 χρονών, οι Βούλγαροι προσαρτίζουνε πραξικοπηματικά την Ανατολική Ρωμυλία, που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν ανεξάρτητη, με την κυβέρνηση του Θεόδωρου Δελιγιάννη στην Αθήνα ανίκανη να αντιδράσει στον επεκτατισμό της Βουλγαρίας.
Επιβάλουν σταδιακά τον εκβουλγαρισμό του πληθυσμού με επεμβάσεις πρώτα στην εκπαίδευση, την υποχρεωτική εισαγωγή της βουλγαρικής γλώσσας σε ελληνικά σχολεία και διώξεις των Μητροπολιτών του Πατριαρχείου. Χιλιάδες Έλληνες παίρνουν τα επόμενα χρόνια τον δρόμο της προσφυγιάς προς την Ελλάδα. Όσοι αποφασίζουν να μείνουν στη Βουλγαρία, συνήθως οι πιο εύποροι και ευκατάστατοι, υποχρεώνονται να πάρουν βουλγαρικά διαβατήρια και να γίνουν Βούλγαροι πολίτες - ανεξαρτήτως εθνοτικής καταγωγής και μητρικής γλώσσας - το 1908. Το ίδιο έγινε με τον Φίλιππο Νίκογλου, που το 1908 γίνεται -στα χαρτιά- Βούλγαρος. Έτσι όταν ξεκινά ο Α. Βαλκανικός Πόλεμος το 1912 ο Νίκογλου καλείται να υπηρετήσει τον Βουλγαρικό στρατό και λόγο της ιδιότητάς του (χειρούργος) παίρνει τον βαθμό του αξιωματικού και τοποθετείται στο κινητό χειρουργείο της VII βουλγαρικής Μεραρχίας. Δεν έχει όμως αμφιβολίες, πού πραγματικά ανήκει.
Έτσι αψηφώντας τον κίνδυνο φροντίζει να δίνει χρήσιμες πληροφορίες για τις κινήσεις και το ηθικό του Βουλγαρικού Στρατού στους Έλληνες.
Η Ελλάδα είχε συμμαχήσει με την Βουλγαρία στον Α Βαλκανικό Πόλεμο, όμως δεν είχε γίνει εκ των προτέρων συμφωνία για το μοίρασμα των εδαφών που θα απελευθερώνονταν από τους Τούρκους. Το ντιλ ήταν, πως τα εδάφη που θα απελευθέρωνε κάθε εθνικός στρατός θα τα κρατούσε.
Ο Νίκογλου μαθαίνει, πως ο βουλγαρικός στρατός ετοιμάζεται να προελαύσει προς την Θεσσαλονίκη πριν από τους Έλληνες και μεταβιβάζει την πληροφορία στον λοχαγό Αθανάσιο Σουλιώτη-Νικολαΐδη, που είχε γνωρίσει παλαιότερα στη Σόφια. Ο λογαχός Νικολαΐδης υπηρετούσε ως σύνδεσμος του Σερβικού Στρατού, είχε όμως ταυτόχρονα την εντολή να κατασκοπεύει την VII βουλγαρική Μεραρχία και να μαζεύει πληροφορίες. Ο λοχαγός ενημερώνει αμέσως τον Έλληνα πρέσβη στη Σόφια, που μεταβιβάζει την πληροφορία στην Αθήνα. Έτσι ο Ελληνικός Στρατός επισπεύδει, κινείται προς την Θεσσαλονίκη και μπαίνει πρώτος στην πόλη μόλις λίγες ώρες πριν τους Βούλγαρους στις 26 Οκτωβρίου του 1912. Αναμεσα στους Βούλγαρους που μπαίνουν κατόπιν στην πόλη είναι και ο Νίκογλου.
Εκεί έχει συναντήσεις με Έλληνες αξιωματικούς και εξακολουθεί να μεταβιβάζει πληροφορίες. Κατόπιν επιστρέφει στη Σόφια. Όταν όμως οι Βούλγαροι υποψιάζονται τη δράση του, αναγκάζεται να καταφύγει στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 1913. Δεν επέστρεψε ξανά στη Βουλγαρία και του απονεμήθηκε μετάλλιο για την προσφορά του το 1950. Πέθανε τρία χρόνια αργότερα. Όμως είχε προλάβει να καταγράψει τις αναμνήσεις του, που έγιναν βιβλίο, που κυκλοφόρησε το 1963 με τίτλο "Το χρονικό της κατάληψης της Θεσσαλονίκης από τον ελληνικό στρατό 26.10.1912".
Ο γιος του Φίλιππου Νίκογλου, Στέφανος Νίκογλου, άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου στην Θεσσαλονίκη και έγινε Νομάρχης.
Η προτομή του Φίλιππου Νίκογλου κοσμεί σήμερα ένα μικρό παρκάκι της Θεσσαλονίκης δίπλα από το Λαογραφικό Μουσείο ενώ ένας δρόμος έχει πάρει το όνομα του.
Η ελληνική μειονότητα της Ανατολικής Ρωμυλίας δεν υπάρχει πια.
Αριστερά η Στενήμαχος στις αρχές του 20 αιώνα και δεξιά ο Φίλιππος Νίκογλου σε προχωρημένη ηλικία στην Ελλάδα με το παράσημο καρφιτσωμένο στο σακάκι του.
Πηγές:
Ημερολόγιο του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου" του Αθ. Σουλιώτη- Νικολαΐδη, Εκδόσεις Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.
Σταύρος Βλαχόπουλος: ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΙΚΟΓΛΟΥ… Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΥΠΙΑΤΡΟΣ ΤΟΥ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ (ΣΤΕΝΗΜΑΧΟΣ 1871 – ΘΕΣ/ΝΙΚΗ 1953), άρθρο στη ηλεκτρονική εφημερίδα Η Φωνή της Ξάνθης, 20.10.2022
https://www.fonitisxanthis.gr/.../%CF%86%CE%B9%CE%BB.../...
Παύλος Αχ. Νταφούλης: ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΙΚΟΓΛΟΥ – Ένας Έλληνας γιατρός στον βουλγαρικό στρατό (1912-1913), άρθρο δημοσιευμένο στο ηλεκτρονικό περιοδικό της Επιστημονικής Ένωσης Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων (Ε.Ε.Υ.Ε.Δ)
https://eeyed.gr/1912nikoglou/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου